فاضلاب یا پساب به آبی گفته می‌شود که در نتیجه مصرف شدن در زمینه های مختلف از جمله مصارف خانگی یا صنعتی آلوده شده و به طور طبیعی دیگر قابل استفاده نمی باشد.
برای اینکه بهتر متوجه شویم که فاضلاب چه قسمت هایی را شامل می شود در زیر به تقسیم بندی آنها می پردازیم:
- فاضلاب یا پساب های بهداشتی: فاضلاب بهداشتی شامل فاضلاب خانگی، فاضلاب اماکن تجاری و فاضلاب مؤسسات عمومی
- فاضلاب خانگی: شامل فاضلاب سرویس‌های بهداشتی خانه‌ها، مغازه‌ها، فروشگاه‌ها
- فاضلاب صنعتی: آب تولید شده از مصرف کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و مجموعه‌های صنعتی
- فاضلاب کشاورزی: فاضلاب‌های بوجود آمده از فعالیت‌های کشاورزی
- فاضلاب سطحی یا سیلاب: شامل آب‌های ناشی از ذوب برف و یخ و یا بارندگی
- فاضلاب دام و طیور: شامل تهیه غذا برای دام و طیور، تهیه کود حیوانی و همچنین به جهت شستشوی مکان
امروزه تصفیه پساب های صنعتی به دلایل زیر با چالش های روز افزونی مواجه هستند:
- خشکسالی
- مصرف زیاد آب
- حجم بالای تولید پساب
- خطرات زیست محیطی
- آلاینده های زیاد موجود در پساب های تولید شده
همانطور که می دانید پساب های صنعتی در نتیجه مصرف آب در فعالیت های صنعتی و یا از منابع صنعتی و در طی مراحل مختلف تولید به وجود می آید و گاه خطرناک ترین نوع فاضلاب به شمار می روند.
آب مصرف شده در صنعت به همراه مواد زائد حاصل از تولید که فاضلاب را تشکیل می دهد، باید به درستی تصفیه و سپس مجددا در چرخه تولید مورد استفاده قرار گیرد و نهایتا دفع شود چرا که تقریباً هیچ صنعتی بدون استفاده از آب نمی تواند دوام بیاورد و بر همین اساس، این موضوع در سال های خشکسالی از اهمیت بسیار بالائی برخوردار می باشد.
با توجه به تنوع مواد شیمیایی مورد استفاده در صنعت و استفاده از روش های مختلف تولید، کیفیت آلودگی پساب صنعتی بسیار متفاوت است و تا حد زیادی به صنعت مورد نظر بستگی دارد.
به عنوان مثال در صنایع فلزی، فرآیند تولید یا پوشش قطعات فلزی، مقادیر زیادی فاضلاب آلوده به فلزات سنگین از جمله:
- مس
- نقره
- جیوه
- سرب
- کادمیوم
- کروم یا نیکل
را تشکیل می‌دهند که جزء خطرناک‌ترین آلاینده‌ها محسوب می‌شوند و اثرات ژنتیکی یا سرطان‌زایی آنها به اثبات رسیده است..
همچنین در صنایع لبنی مقدار زیادی چربی محلول از قسمت های مختلف کارخانه تولیدی وارد فاضلاب شده و نیاز به جداسازی و حذف با روش های ویژه دارد.
آب پاک و سالم یکی از اساسی ترین منابع حیاتی برای انسان روی کره زمین است، در واقع انسان نه تنها برای مصارف آشامیدنی نیاز به آب دارد بلکه برای ادامه چرخه حیات خود نیز به آب نیاز دارد.
به همین جهت یکی از راه های دستیابی به آب تمیز و استفاده مجدد از آن در چرخه طبیعت و یا صنعت، تصفیه فاضلاب می باشد، در واقع تصفیه فاضلاب یا پساب های موجود کمک شایانی به آب مصرفی در صنایع مختلف را به همراه دارد.
امروزه فاضلاب یکی از با ارزش ترین و مهم ترین منابع تامین آب می باشد، در گذشته فاضلاب به دلایل مختلف بی مصرف و بی ارزش تلقی می شد و همچنین با امکانات موجود در آن زمان راهی برای تصفیه فاضلاب یا پساب وجود نداشت.
کیفیت و کمیت فاضلاب صنعتی در کارخانه های مختلف متفاوت می باشد، بنابراین روش های تصفیه این پساب های تولیدی نیز متفاوت است، به همین دلیل شناسائی آلاینده ها امری بسیار ضروری می باشد چرا که عمل تصفیه با توجه به نوع یا جنس آلاینده ها صورت می گیرد.
ضرورت تصفیه پساب:
به دلیل کمبود آب در دنیا تصفیه فاضلاب و بازگرداندن آب مصرف شده به چرخه طبیعت اهمیت زیادی پیدا کرده است، توسعه تصفیه‌خانه‌های فاضلاب و استفاده از دستگاههای تصفیه پساب مستلزم رفع موانع موجود و ارائه راهکارهای جدید می باشد.
انواع فاضلاب یا پساب:
آلاینده های فاضلاب صنعتی را می توان به دو گروه زیر تقسیم بندی کرد:
- آلاینده های آلی
- آلاینده های معدنی
1.آلاینده های آلی:
شامل انواع قندها، چربی ها، روغن ها، کربوهیدرات ها، اسید های آلی، پروتئین ها و….
2.آلاینده های معدنی:
شامل مواد قلیایی، نمک های معدنی، اسیدهای معدنی، آمونیاک، کلر
روش های مختلف تصفیه پساب یا فاضلاب:
تصفیه پساب صنعتی (فاضلاب صنعتی) روشهای متفاوتی دارد که عبارتند از:
- روشهای فیزیکی
- روشهای فیزیکی- شیمیایی
- روشهای بیولوژیکی
- روشهای الکتریکی
در روش مجموعه تصفیه پساب به کمک فیلتر پرس، همه روش های نام برده شده در بالا کاربرد ندارند، بلکه فقط استفاده از دو روش زیر امکان پذیر می باشد:
- فیزیکی-شیمیائی
- الکتریکی
برای آشنائی با تصفیه پساب به روش فیلتر پرس به مرجع کامل این موضوع در مقاله مورد نظر مراجعه کنید.