اغلب در دنیای مشاوره با اصطلاحات تخصصی مواجه می‌شویم. اتفاقی که در دنیای فناوری اطلاعات نیز به شکل مشابه‌ای رخ می‌دهد. هنگامی که این دو جهان با یکدیگر برخورد می‌کنند، مفاهیم کاربردی ولی ناشناخته‌ای را ایجاد می‌کند. مشاوره تحول دیجیتال (Digital Transformation Consultancy) اینگونه تعریف می‌شود:
مشاوره تحول دیجیتال به کسب و کارها کمک می‌کند تا با هدایت محصولات، پلتفرم‌ها و فرایندهای دیجیتالی سازمانی، رقابت‌پذیری بالاتری را ایجاد کنند.
چرا کسب و کارها به سراغ مشاوره تحول دیجیتال می‌روند؟
به‌طور کلی کسب و کارها زمانی به سراغ مشاوره تحول دیجیتال می‌روند که دو انگیزۀ زیر را داشته باشند:
- ترس از منسوخ شدن؛
- تمایل به برتری در رقابت با دیگران.
اتفاقی که شاید چند سال پیش در مشاوره کسب و کار آنلاین نیز شاهد آن بودیم امروز در حوزه تحول دیجیتال در حال رخ دادن است. مشاوره تحول دیجیتال به متخصصان، مدیران عامل، مدیران ارشد اجرایی و مدیران فناوری کمک خواهد کرد تا تغییرات تکنولوژیکی را براساس نیازی فعلی کسب و کارشان شناسایی کرده و از این طریق به ارزش‌های بزرگتری برسند.
آشنایی با 4 حوزه اصلی مشاوره تحول دیجیتال
مشاوران تحول دیجیتالی فعالیت‌های خود را به 4 حوزۀ اصلی متمرکز کرده‌اند:
مشاوره در زمینه فرایندهای تحول دیجیتالی
تغییر در فرایندها (Process) زمینه را برای تغییرات اساسی و ریشه‌ای در فرایندهای داخلی سازمان فراهم می‌آورد. مشاوره تحول دیجیتالی با ایجاد تغییرات در فرایندهای داخلی سازمان به مدیران و کارکنان کمک می‌کند تا به نتایجی نوآورانه و کارآمدتر برسند.
اغلب فرایندها نیاز به استفاده از فناوری برای خودکارسازی دارند. همانند اتفاقی که در مشاوره تولید محتوا می‌افتد. در آنجا هم مشاوران وارد روندهای تولید محتوا نمی‌شوند، بلکه با طراحی فرایندهای لازم زمینه را برای رشد بازاریابی محتوایی در کسب و کار فراهم می‌آورند.
مشاوره تحول مدل کسب و کار دیجیتال
دگرگونی مدل کسب و کار به معنای تغییر بخشی از یک کسب و کار با دیجیتالی کردن محصول، خدمات یا به‌کارگیری فناوری دیجیتالی برای کمک به دستیابی به اهداف شرکت است. در حالی که تحول فرایند بر روی وظایف و گردش کار متمرکز است، تحول مدل کسب و کار، دامنه گسترده‌تری دارد و بر روی ارائه ارزش به مشتریان تمرکز دارد.
مشاوره تبدیل دامنه دیجیتال
تبدیل دامنه نوعی مشاوره تحول دیجیتال است که به کسب و کارها کمک می‌کند تا با استفاده از فناوری دیجیتال، تغییراتی را در صنایع به‌وجود آورند. در برخی از موارد مشاوران از فناوری‌های جدید برای تعریف مجدد محصولات و خدمات استفاده می‌کنند و حتی ممکن است کل یک صنعت را با کمک تحول دیجیتالی دستخوش تغییرات کنند.
به‌عنوان مثال شرکت‌های دارویی که تا همین چند سال پیش تمرکزشان را به تولید دارو برای درمان بیماری‌های گذاشته بوند با تغییر رویکرد به سراغ استفاده از نرم‌افزارهای دیجیتالی برای آموزش به بیماران و مراقبت‌های پیشگیرانه در بیماری‌ها رفته‌اند.
فرهنگ دیجیتالی زمینه‌ساز تحول سازمانی
مشاوران تحول دیجیتالی باید بر روی رفتار کارکنان و مدیران کسب و کار تاثیر بگذارند و زمینه را برای تغییر در فرهنگ سازمانی فراهم کنند. فرهنگ دیجیتال مفهومی است که در آن کل سازمان با نگرش دیجیتالی به دنبال استفاده درست از منابع برای دستیابی به نتایج بهتر می‌روند. ذهنیت منبع باز در بین سازمان‌ها که در آن از اطلاعات و دانش سازمان‌های بیرونی برای دستیابی به اهداف استفاده می‌کنند از همین نگرش ناشی می‌شود.
به‌عنوان مثال در مشاوره کسب و کار در مشهد دیگر به اطلاعاتی اتکا نمی‌شود که از کسب و کارهای محلی در زمینه موضوع خاصی به‌دست آمده است. بلکه با ایجاد ارتباطاتی با سازمان‌های مستقر در شهرها یا حتی کشورهای دیگر سعی می‌شود تا تحول کسب و کاری به شکل ملموس‌تری رقم بخورد.
مشاوران تحول دیجیتال چه می‌کنند؟
در مشاوره تحول دیجیتال سعی می‌شود تا راهکارهای منطقی و عملی به کسب و کارها ارائه شود:
ارزیابی شرایط کسب و کار
مشاوران برای اینکه مشاوره تحول دیجیتال آن‌ها تاثیر مستقیمی بر کسب و کار داشته باشد به ارزیابی دقیق از وضعیت سازمان و جایگاه آن در بین کارکنان، رقبا و شرکای کلیدی می‌پردازند. به‌عنوان مثال ممکن است آن‌ها به طراحی نقشه مسیر شغلی جدیدی برای کارکنان سازمان بپردازند تا امکان ایجاد تحول دیجیتال در سازمان برای آیندۀ نزدیک فراهم شود.
طراحی استراتژی و چشم‌انداز سازمانی
یک مشاور تحول دیجیتال در تعریف استراتژی و چشم‌انداز به مدیران کمک می‌کند. او به مدیران راهنمایی‌های لازم را ارائه می‌دهد تا به درک درستی از آن چیزی برسند که می‌خواهند از طریق ابزارهای دیجیتالی به‌دست آورند. طراحی استراتژی درست در این زمینه کمک زیادی به تحول دیجیتالی در سازمان خواهد کرد.
مشاوره برای پیاده‌سازی عملی تحول دیجیتال در سازمان
مشاوره تحول دیجیتال با برگزاری جلسات مشاوره‌ای خاتمه نمی‌یابد. بلکه شاهد حضور فعالانه مشاوران در عرصه پیاده‌سازی تحول دیجیتالی در سازمان هستیم. اجرای تحول دیجیتالی و تغییراتی که در سازمان به‌وجود خواهد آورد برای تمامی کارکنان جذاب نخواهد بود و در مقابل آن مقاومت خواهند کرد.
مشاور سعی می‌کند تا با راهکارهایی جذابیت در محل کار تحول دیجیتالی کمک کند. آن‌ها در جلساتی که با طراحان، بازاریابان، مهندسین، مدیران پروژه و… می‌گذارند به بیان مزایای راه‌حل دیجیتالی و تاثیر آن بر سازمان پرداخته تا شفافیت سازمانی تقویت شده و گارد داشتن کارکنان نسبت به تحول دیجیتال کاهش یابد.
کمک به مدیریت تغییر در تحول دیجیتال
تغییرات تحول دیجیتالی عجیب، ناشناخته و بسیار بزرگ خواهد بود. بسیاری از مشاغل در تحول دیجیتال از بین خواهند رفت یا دستخوش تغییرات می‌شوند. در مشاوره تحول دیجیتال نیاز به تعداد زیادی جلسه مشاوره شغلی خواهیم داشت تا کارکنان را برای پذیرش این تغییرات راضی کنیم.
آموزش‌های جدید، فعالیت‌های منتورینگ و پشتیبانی بیشتر از کارکنان راهکارهایی است که مشاوران به مدیران ارشد سازمان برای مدیریت کنترل بیشتر بر این تغییرات ارائه می‌دهند.
اندازه‌گیری و تکرار
در مشاوره تحول دیجیتال باید تغییرات و نتایج با دقت ثبت و ضبط شود. در صورتی که نتایج مثبت باشد باید فرایندها تکرار شوند و در صورت نیاز به اصلاح با نظر مشاوران، تغییراتی در برنامه‌های تحول دیجیتال صورت پذیرد.
نباید فراموش کنیم که تحول دیجیتالی در کسب و کارها نقطۀ پایانی ندارد. با آمدن هر فناوری دیجیتالی جدید، مشاوران راهکارهای جدیدتری را برای بهبود فرایندها و مدل‌های کسب و کاری ارائه خواهند داد.
مزایای و معایب استفاده از مشاوره تحول دیجیتال
مشاوره‌های تحول دیجیتال مزایا و معایبی را برای سازمان خواهد داشت:
مزایا مشاوره تحول دیجیتالی
- مشاوره تحول دیجیتال به یافتن چشم‌اندازی تجاری کمک می‌کند؛
- موجب چابکی سازمان و رقابت‌پذیری بالا می‌شود؛
- مشاوران با اطلاعات کاملی که از تغییرات فناوری دارند، بهترین شیوه را برای داستیابی به محیط دیجیتالی منطبق با نیازهای سازمان ارائه می‌دهند. از همین‌رو بهروه‌وری، کارایی، درآمد و بازگشت سرمایه رشد خواهد کرد.
معایب مشاوره تحول دیجیتالی
- استخدام مشاور تحول دیجیتال پر هزینه است؛
- اصطکاک زیادی در سازمان ایجاد خواهد شد، زیرا کارکنان تمایل چندانی به تغییر ندارند؛
- حفظ حریم خصوصی داده‌های سازمانی در مشاوره تحول دیجیتال یک چالش اساسی است.
سخن پایانی
تحول دیجیتالی اتفاقی است که دیر یا زود در سازمان‌ها رقم خواهد خورد. با کمک مشاوره تحول دیجیتال این امکان برای سازمان فراهم می‌شود که به مدیریت تغییر پرداخته و با تحول در فرهنگ دیجیتال به مدیران و کارکنان می‌کند تا تطابق بیشتری با نگرش‌های دیجیتالی پیدا کنند.