یکی از راه حل‌های مناسب برای رهایی از چاقی مفرط که زندگی بسیاری از افراد را تغییر داده است، بای پس معده نام دارد. این جراحی احساس سیری را به طرز چشمگیری افزایش و جذب کالری را کاهش می‌دهد. در دنیای امروز که چاقی به یک بحران سلامت تبدیل شده، بای پس معده به عنوان یک گزینه درمانی جدی مطرح می‌شود. در این مطلب به بررسی این روش و تأثیرات آن بر زندگی افراد خواهیم پرداخت.
عمل بای پس معده چیست؟
عمل بای پس معده روش جراحی مؤثر برای کاهش وزن در افرادی است که با چاقی مفرط دست و پنجه نرم می‌کنند. افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) آن‌ها ۴۰ یا بالاتر است، به عنوان مبتلایان به چاقی مفرط شناخته می‌شوند. بای پس معده یا گاستریک بای پس با ایجاد تغییراتی در ساختار معده و روده به کاهش وزن کمک می‌کند. در این عمل، جراح با تغییر مسیر عبور مواد غذایی از مری به روده، حجم معده را کاهش می‌دهد. به همین دلیل به این روش “بای پس” یا میانبر گفته می‌شود. این تغییرات باعث می‌شود که غذای مصرفی به سرعت وارد روده شود و احساس سیری زودرس ایجاد کند. در نتیجه حجم معده کاهش می‌یابد. همچنین مواد غذایی اضافی به طور مستقیم به روده منتقل می‌شوند و آماده دفع می‌گردند.
نحوه انجام عمل بای پس معده
بیهوشی و ایجاد برش روی شکم:
بعد از بیهوشی، عمل بای پس معده آغاز می‌شود. این جراحی به روش لاپاراسکوپی انجام می‌شود، یعنی به جای برش‌های بزرگ، برش‌های کوچکی روی ناحیه شکم ایجاد می‌شود. جراح یک دوربین کوچک به نام لاپاراسکوپ را از طریق این برش‌ها به داخل شکم می‌فرستد. این دوربین به جراح کمک می‌کند تا داخل بدن را به طور دقیق ببیند. تصویری که لاپاراسکوپ از داخل بدن می‌گیرد، روی صفحه نمایشگر در اتاق عمل نشان داده می‌شود. در این مرحله جراح می‌تواند به راحتی اعضای داخلی بدن بیمار را بررسی کند.
برش معده و تقسیم آن به دو قسمت:
در مرحله بعد، پزشک قسمت بالایی معده را برش می‌دهد و آن را از بقیه معده جدا می‌کند. در نهایت از معده یک کیسه کوچک به اندازه یک گردو باقی می‌ماند. این معده جدید به طور طبیعی خیلی سریع‌تر پر می‌شود و حجم غذای کمتری را می‌تواند در خود جای دهد. این تغییر باعث می‌شود که اشتهای فرد به طرز شگفت‌انگیزی کاهش یابد و یکی از دلایل اصلی لاغر شدن خواهد بود.
بستن برش با بخیه:
پس از اتمام جراحی، جراح با استفاده از بخیه، برش‌ها را می‌بندد و آن‌ها را پانسمان می‌کند. ممکن است یک درن (Drain) در شکم قرار داده شود تا از ورم جلوگیری کند. بیمار باید ۱۰ الی ۱۴ روز بعد به بیمارستان مراجعه کند تا بخیه‌ها و درن‌ها برداشته شوند. زمان مراجعه بعدی قبل از مرخص شدن از بیمارستان مشخص خواهد شد.
عمل بای پس معده برای چه افرادی مناسب است؟
عدم موفقیت در رژیم های غذایی: افرادی که تلاش‌های مکرر برای کاهش وزن از طریق رژیم‌های غذایی را تجربه کرده‌اند اما موفق نشده‌اند. این افراد بعد از رژیم دوباره به وزن قبلی و گاهی بیشتر از وزن اولیه باز‌می‌گردند. عمل بای پس به آن‌ها کمک می‌کند بدون بازگشت به وزن قبلی به وزن ایده‌آل خود دست یابند.
علاقه شدید به شیرینی‌جات: آن دسته از افرادی که به شدت به شیرینی‌جات وابسته‌اند و روش‌های دیگر کاهش وزن برای آن‌ها کارایی ندارد. همچنین افرادی که قبلاً بندینگ شده‌اند و به دلیل مصرف شیرینی نتوانسته‌اند وزن خود را کاهش دهند.
مشکلات ریفلاکس معده به مری: بیماران مبتلا به ریفلاکس معده به مری یا افرادی که به دلیل بندینگ، دچار آسیب‌هایی مانند دیلاتاسیون مری شده‌اند. بای پس می‌تواند گزینه‌ای مناسبی برای این افراد باشد.
بیماران دیابتی: این عمل می‌تواند به بهبود قابل توجه توجهی در بیماران دیابتی ۲ منجر شود. این بهبودی بین ۹۰ تا ۹۳ درصد است. این روش می‌تواند خطر مرگ و میر ناشی از آن را برای این افراد کاهش دهد.
کاهش وزن سریع: افرادی که به دنبال کاهش وزن سریع هستند. بای پس معمولاً به کاهش وزن سریع‌تری نسبت به سایر روش‌ها منجر می‌شود. می‌تواند اثراتی مثل زخم‌های استاز وریدی، نمونه دوم، هیپرلیپیدمی و پرفشاری خون را به میزان ۷۰ تا ۹۰ درصد بهبود بخشد.
عمل بای پس معده برای چه افرادی مناسب نیست؟
- کسانی که قبلاً عمل پیشگیری از رفلاکس معده انجام داده‌اند
- بیمارانی که دچار کم‌خونی شدید و کمبود آهن هستند
- افرادی با سابقه خانوادگی سرطان معده
- افرادی که دچار زخم‌های معده و دوازدهه هستند
مزایای عمل بای پس معده
- کاهش وزن قابل توجه
این جراحی به افراد کمک می‌کند تا وزن زیادی را از دست بدهند. تحقیقات نشان می‌دهند که بیماران می‌توانند تا ۸۰ درصد از وزن اضافی خود را در دو سال اول بعد از جراحی کاهش دهند. این کاهش وزن می‌تواند به بهبود بیماری‌های مرتبط با چاقی مثل دیابت نوع ۲، فشار خون بالا و آپنه خواب کمک کند.
- کاهش مصرف دارو
بعد از جراحی بسیاری از بیماران می‌توانند مصرف داروهای خود را کاهش دهند. در واقع داروهای بیماری‌هایی مثل دیابت نوع ۲، فشار خون بالا و کلسترول بالا بعد از این عمل مصرفشان کاهش می‌یابد. در مورد بعضی بیماران حتی ممکن است نیاز به مصرف دارو از بین برود. این موضوع می‌تواند به صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه‌ها منجر شود.
- بهبود کیفیت زندگی
کاهش وزن نه تنها بر سلامتی تأثیر می‌گذارد، بلکه کیفیت زندگی را هم بهبود می‌بخشد. بیمارانی که بای پس کلاسیک انجام می‌دهند، معمولاً احساس انرژی بیشتری دارند و می‌توانند در فعالیت‌های فیزیکی شرکت کنند که قبلاً برایشان دشوار بود. این تغییرات همچنین به افزایش اعتماد به نفس آن‌ها کمک می‌کند.
- بهبود سلامت روان
کاهش وزن همچنین می‌تواند به بهبود سلامت روان کمک کند. بیمارانی که تحت عمل بای پس قرار گرفته‌اند، معمولاً از بهبود خلق و خو و کاهش علائم افسردگی و اضطراب خبر می‌دهند.
- افزایش طول عمر
مطالعات نشان داده‌اند که جراحی بای پس ممکن است طول عمر افراد چاق را افزایش دهد. در یک مطالعه، بیمارانی که این عمل را انجام دادند، ۴۰ درصد کمتر از افراد چاقی که جراحی را انجام ندادند، در معرض خطر مرگ بودند.
عوارض احتمالی جراحی بای پس معده
- خطرات مرتبط با عمل جراحی
-واکنش‌های نامطلوب به بیهوشی
-خون‌ریزی بیش از حد
-عفونت
-لخته شدن خون
-نشتی در دستگاه گوارش
-مشکلات ریوی یا تنفسی
- عوارض طولانی‌مدت
-انسداد روده
-سندرم دامپینگ
-سنگ کیسه صفرا (کاهش وزن در برخی موارد باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا می‌گردد.)
-فتق‌ها
-قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
-سوء تغذیه (کاهش جذب مواد مغذی می‌تواند منجر به سوء تغذیه شود.)
-سوراخ شدن معده
-زخم‌ها (ممکن است زخم‌هایی در ناحیه جراحی ایجاد شود.)
-استفراغ
- مسائل عاطفی
عمل بای پس می‌تواند به لحاظ عاطفی چالش‌برانگیز باشد. برخی افراد ممکن است با افسردگی، اضطراب یا مسائل مربوط به تصویر بدنی دست و پنجه نرم كنند.
- تغییرات سبک زندگی
این جراحی نیازمند تغییرات قابل توجهی در سبک زندگی است، از جمله رعایت رژیم غذایی، ورزش منظم و نظارت مادام‌العمر بر وزن و سلامتی.
مراقبتهای قبل از عمل بای پس معده
- ترک نیکوتین
برای اینکه بعد از عمل بهترین نتیجه را بگیرید، حداقل دو هفته قبل از جراحی باید مصرف هر نوع ماده حاوی نیکوتین، از جمله سیگار و قهوه، را کنار بگذارید. نیکوتین می‌تواند باعث افزایش غلظت خون و اختلال در جریان خون شود و در نتیجه خطر گرفتگی عروق را بالا ببرد.
- انجام آزمایشات ضروری
قبل از عمل بای پس معده، انجام چندین آزمایش ضروری است. این آزمایشات به پزشک کمک می‌کند تا وضعیت جسمی شما را بررسی کند و از سلامت شما در حین عمل اطمینان حاصل کند. آزمایشات مهم شامل موارد زیر است:
-آزمایش ادرار: برای بررسی پلاکت‌های خون و وضعیت کلی آن‌ها.
-آزمایش خون: اطلاعات مهمی درباره وضعیت سلامتی شما ارائه می‌دهد.
-سونوگرافی شکم: برای بررسی کیسه صفرا، کلیه و معده و جلوگیری از عوارض احتمالی
-آندوسکوپی: برای بررسی وضعیت معده و تشخیص مشکلاتی مانند زخم معده یا ترشح بیش از حد اسید.
-نوار قلب: برای اطمینان از سلامت قلب و جلوگیری از مشکلات در حین بیهوشی.
-آزمایش ریه: مانند سی‌تی‌اسکن و پی‌سی‌آر، برای اطمینان از عدم وجود مشکلات ریوی حاد.
مراقبتهای بعد از عمل بای پس
مراقبتهای بعد از عمل بای پس معده بسیار مهم هستند تا بهبودی بهتری داشته باشید و از عوارض جلوگیری کنید. در ادامه به برخی از نکات مهم مراقبتی اشاره می‌کنیم:
رژیم غذایی: بیمار در روزها و هفته‌های اول بعد از عمل، شما تنها مجاز به مصرف مایعات است. پس از گذشت یک بازه زمانی مشخص، می‌تواند به تدریج به سمت مصرف غذاهای پوره شده و سپس غذاهای جامد برود.
ترک سیگار: حداقل به مدت ۴ هفته پس از جراحی، باید سیگار ترک شود. این کار به بهبود روند بهبودی بیمار کمک می‌کند.
کاهش وزن: در طی ۴۸ ماه اول پس از جراحی، انتظار می‌رود که حدود نیمی تا دو سوم از وزن اضافی بیمار را کم شود. بنابراین باید مراقب رژیم غذایی خود باشد تا نتیجه دلخواه حاصل شود.
مصرف دارو: بیماران پس از عمل جراحی بای پس مجاز به مصرف داروهای NSAID و آسپرین نیستند. رعایت این نکته از عوارض جانبی بعد از عمل جلوگیری می‌کند.
ویتامین‌ها و مکمل‌ها: به بیمارانی که عمل بای پس انجام داده‌اند، توصیه می‌شود که تا آخر عمر ویتامین‌ها و مکمل‌های خاصی را مصرف کنند. عدم رعایت این موضوع ممکن است منجر به کمبود طولانی‌مدت ویتامین‌ها و مواد معدنی، به ویژه آهن، فولات، ویتامین B12 و کلسیم شود.
تفاوت عمل بای پس و مینی بای پس معده
عمل بای پس و مینی بای پس معده هر دو روش‌های جراحی برای کاهش وزن هستند. هر دو روش از طریق لاپاراسکوپی انجام می‌شود. با این حال تفاوت‌های قابل توجهی در نحوه انجام، عوارض و نتایج آن‌ها وجود دارد. در ادامه به بررسی این تفاوت‌ها می‌پردازیم:
- روش جراحی
در روش بای پس کلاسیک، برش بزرگ‌تری در شکم ایجاد می‌شود و تغییرات بر روی معده و روده انجام می‌گیرد. حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد معده بریده می‌شود و باقی‌مانده به شکل کیسه کوچک درمی‌آید. همچنین بخشی از روده کوچک بریده شده و به کیسه جدید معده متصل می‌شود.
در روش مینی بای پس که ترکیبی از بای پس و اسلیو معده است، معده به شکل یک آستین باریک یا موز کوچک برش داده می‌شود. اتصال معده به روده کوچک از طریق یک آناستوموز انجام می‌شود. در عما مینی بای پس، احتمال برگشت معده به شکل اولیه وجود دارد.
- زمان انجام جراحی
عمل بای پس کلاسیک معمولاً حدود ۲ تا ۳ ساعت طول می‌کشد.
زمان انجام مینی بای پس کمتر و حدود ۱.۵ تا ۲ ساعت است.
- پیچیدگی روند جراحی
بای پس کلاسیک دارای مراحل بیشتری است و نیاز به دو آناستوموز برای اتصال معده به روده دارد.
مینی بای پس دارای مراحل کمتری است و تنها نیاز به یک آناستوموز دارد. بنابراین روند جراحی آسان‌تر است.
- عوارض و خطرات بعد از عمل
در عمل بای پس کلاسیک عوارضی مانند فتق داخلی و احتمال ریفلاکس وجود دارد.
مینی بای پس تغییرات کمتری در روده ایجاد می‌کند. به همین دلیل احتمال فتق داخلی کاهش می‌یابد و عوارض و خطرات بعدی نیز کمتر است. با این حال، احتمال ریفلاکس در این روش بیشتر است.
- کاهش وزن
بیمار در روش بای پس کلاسیک معمولاً وزن بیشتری را در مدت زمان کوتاه‌تری از دست می‌دهد.
بیمار میزان کاهش وزن کمتر و زمان بیشتری در عمل مینی بای پس برای رسیدن به وزن ایده‌آل نیاز دارد.
- هزینه جراحی
بای پس کلاسیک به دلیل پیچیدگی بیشتر، هزینه جراحی و مراقبتهای بعدی بالاتری دارد.
در عمل مینی بای پس هزینه کمتری به دلیل سادگی و آسانی تکنیک، دریافت می‌شود.
- میزان تحمل غذا
میزان تحمل بیماران بعد از بای پس کلاسیک در برابر غذا کمتر است.
در روش مینی بای پس، بیماران معمولاً تحمل بیشتری نسبت به غذا دارند.
هزینه عمل بای پس معده چقدر است؟
هزینه جراحی بای پس معده به عوامل زیر بستگی دارد:
- دستمزد پزشک
- نوع عمل و تکنیک به کار گرفته شده
- نوع بیهوشی
- هزینه بیمارستان و بیمه
بعد از عمل نیز هزینه هایی را باید درنظرگرفت. از جمله هزینه ویزیت و مراجعه به پزشک، هزینه مشاوره های خاص و رژیم غذایی، هزینه ویتامن‌ها و مکمل‌ها و هزینه های ورزش بعد عمل که در دسته هزینه های طولانی مدت قرار می گیرند.
نتیجه گیری
در پایان باید بگوییم موفقیت عمل بای پس معده به رعایت نکات مهم و انتخاب‌های درست بستگی دارد. از تغذیه سالم و ورزش گرفته تا انتخاب جراح مناسب، همه این عوامل می‌توانند تاثیر زیادی بر نتایج نهایی داشته باشند. ما در این مطلب سعی کردیم عمل بای پس معده و نکات مهمی که باید در نظر داشته باشید را بررسی کنیم. فراموش نکنید برای دستیابی به بهترین نتیجه ممکن حتماً درباره انواع عمل‌های چاقی، اهداف و نتایج آن‌ها تحقیق کنید.