یکی از فاکتور های اصلی و مهم، در زمینه طراحی و ارزیابی ماشین آلات، تجهیزات و ساختمان ها، افزایش ایمنی و کاهش میزان خطای انسانی به منظور پیشگیری از بروز حوادث، آتش سوزی و اطفای حریق است. یکی از راهکار های اساسی بالا بردن میزان ایمنی، استفاده از سیستم های اطفای حریق می باشد. برای آشنایی با انواع سیستم های اطفای حریق، لازم است ابتدا، با مفهوم کلی اطفای حریق، اجزا و چگونگی عملکرد آن و انواع مختلف این سیستم ها آشنا شوید.
عملکرد سیستم اطفای حریق
سیستم اطفای حریق، از عناصری تشکیل شده، که بعد از تشخیص وجود حریق، با بهره مندی از مواد مختلف، نسبت به مهار و خاموش کردن آن، اقدام می کنند. این عملیات، توسط یک ماده خشک یا مرطوب به منظور خاموشی، کنترل یا جلوگیری از گسترش آتش انجام می شود. این سیستم، به وسیله یک کنترل پنل نظارت شده و به طور خودکار عمل می کند. سیستم های اطفای حریق، وظیفه کاهش تلفات و خسارات مالی و جانی را بر عهده داشته، و به صورت مستقیم در مهار و خاموش کردن آتش موثر است.
مواد مورد استفاده در سیستم اطفای حریق
سیستم های اطفای حریق، بسته به نوع حریق، از مواد مختلفی برای مهر و خاموش کردن آن استفاده می کنند. در ادامه، انواع مواد به کار رفته در این سیستم ها را بررسی می کنیم.
پودر و گاز
از پودر های شیمیایی و پودر خشک، مانند کربنات ها، سولفات ها، فسفات ها و غیره برای مهار و خاموش کردن آتش، استفاده می شود.
گاز کربنیک
این گاز، گازی غیر قابل احتراق، بی بو و خنثی، خنک و غیر سمی بوده که از دیرباز به عنوان یک گاز آتش نشانی در دستگاه های ثابت اتوماتیک، خاموش کننده های دستی و چرخ دار از آن استفاده شده است. به دلیل سنگین بودن وزن این گاز از هوا، در صورت پرتاب روی آتش، اکسیژن را خارج و خود، جایگزین آن می شود.
فوم یا کف
فوم یا کف استفاده شده در سیستم های اطفای حریق، مایعی است که، در صورت پرتاب بر روی مواد آتش زا، به سرعت روی آن را پوشانده و موجب جلوگیری از برخاستن گاز قابل اشتعال از روی مواد می شود. علاوه بر آن، با پوشاندن سطح ماده آتش زا، از رسیدن اکسیژن به آتش جلوگیری می کند. فوم ها، وزنی کمتر از مایعات قابل اشتعال داشته و به همین دلیل، در سطح آن شناور شده و پایین نمی روند.
خاموش کننده هالوژنه
عملکرد خاموش کننده هالوژنه، شباهت زیادی با گاز کربنیک دارد. به این صورت که، مانند گاز کربنیک، به سرعت روی سطح مواد آتش زا را پوشانده و جایگزین هوا می شود. به این ترتیب، وقتی مواد از خاموش کننده بیرون ریخته شود، به سرعت به بخار تبدیل می شود.
انواع سیستم های اطفای حریق
به طور کلی، سیستم های اطفای حریق به دو نوع سیستم های اطفای حریق دستی و سیستم های اطفای حریق اتوماتیک تقسیم می شوند که هر کدام از آن ها نیز، دارای انواع مختلفی هستند. در این جا، به بررسی کامل انواع سیستم های اطفای حریق می پردازیم.
سیستم اطفای حریق دستی
از رایج ترین و پر کاربرد ترین نوع سیستم های اطفای حریق، از نظر کاربرد آسان و تعرفه های اجرایی، سیستم های دستی می باشند، که در انواع و ابعاد مختلف برای مقابله با آتش طراحی و تولید می شوند. این سیستم، دارای انواع مختلفی است که عبارتند از:
- کپسول آتش نشانی: یکی از انواع سیستم های اطفای حریق دستی، کپسول های آتش نشانی هستند، که از موادی مانند گاز دی اکسید کربن، فوم یا آب، برای مهار آتش استفاده می کنند. عملکرد این کپسول ها به این صورت است که، درزمان استفاده، با فشار دادن اهرم مخصوص، مواد داخل آن به بیرون می ریزد.
- کپسول های پودری: استفاده از این مدل سیستم اطفای حریق دستی، در مواردی که حجم آتش سوزی به شکل گسترده ای باشد، استفاده می شود. این کپسول ها، در دو مدل خشک و تر موجود هستند، که از مدل خشک برای اطفای حریق فلزات و از مدل تر برای حریق غیر فلزات استفاده می شود.
- خاموش کننده های دی اکسید کربن: از این نوع سیستم اطفای حریق دستی، جهت مهار حریق مایعات مانند روغن ها و هم چنین، وسایل الکتریکی استفاده می شود. در این نوع از سیستم های اطفای حریق، اندازه گیری میزان آتش و دی اکسید کربن، میزان آتش سوزی، تعداد خاموش کننده ها، سرعت آتش سوزی و غیره لازم و ضروری است.
سیستم اطفای حریق اتوماتیک
این نوع از سیستم های اطفای حریق، بر اساس نوع سیستمی که دارند، در محیط های حساس مورد استفاده قرار می گیرند. قیمت سیستم اطفای حریق اتوماتیک معمولا با توجه بن نوع کار آن به صرفه است. به طور کلی، این سیستم ها، علاوه بر شناسایی و هشدار حریق، آتش را به صورت اتوماتیک و خودکار و بدون نیاز به نیروی انسانی، مهار و خاموش می کنند. این سیستم، دارای انواع مختلفی است که عبارتند از:
- سیستم مه آب: این سیستم، از انواع مدرن و پیشرفته سیستم های اطفای حریق اتوماتیک است که در آن، با استفاده از آب، عملیات اطفای حریق را انجام می دهند. به این صورت که، با پاشیدن قطره هایی شبیه مه، موجب مهار و خاموشی آتش می شود.
- سیستم گاز هالوژن: در این نوع سیستم های اطفای حریق اتوماتیک، از مواد مختلفی مانند کلر، هیدروفلوئر و ید استفاده می شود. به این صورت که، به منظور افزایش ویژگی مهار کنندگی و قدرت اطفای حریق، این مواد دچار دگرگونی شده، و پس از آن برای استفاده در سیستم هالوژن، آماده می شوند. از مزیت های این نوع سیستم اطفای حریق، وزن زیاد مواد تشکیل دهنده و قرار گرفتن سریع آن ها روی مواد قابل اشتعال است.
گروه صنعتی آژمان ، یکی از فعالان پیشرو در حوزه تجهیزات اعلام و اطفای حریق است، که متناسب با انواع ساختمان ها و فضا های مختلف، به تولید پیشرفته ترین سیستم های اطفای حریق پرداخته است. محصولات تولیدی این مجموعه، علاوه بر کیفیت، دارای پشتیبانی گسترده و خدمات پس از فروش نیز می باشند.