اهمیت تست رنگ سنجی در صنایع نفتی

صنایع نفتی یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین صنایعی هستند که در ایران فعالیت می‌کنند. تولیدات این صنایع باید مطابق با استانداردهای لازم باشد و معیارهای کیفیت و استانداردهای بین‌المللی و داخلی را برآورده کند. در هر کارخانه مرتبط با نفت و پتروشیمی و فرآورده‌های مرتبط، یک آزمایشگاه مجهز وجود دارد که به‌صورت منظم مواد اولیه و تولیدات نهایی کارخانه را مورد آزمایش قرار می‌دهد تا از کیفیت آن‌ها اطمینان حاصل کند. یکی از معیارهای ارزیابی کیفیت این محصولات، رنگ آن‌هاست که ویژگی‌هایی مثل میزان اکسیداسیون فرآورده‌ها، شیوه پالایش، کیفیت و ترکیبات آن‌ها آن‌ها را مشخص می‌کند. در آزمایشگاه‌ها از دستگاه تست رنگ سنجی برای سنجش رنگ محصولات استفاده می‌کنند. این دستگاه با تابش نور به نمونه آزمایش، طیف رنگی آن را مشخص می‌کند. تکنسین‌های آزمایشگاه بر اساس معیارهای محصول سالم و مقایسه آن با ماده تحت آزمایش، کیفیت آن را تشخیص می‌دهند. در این گزارش اطلاعات بیشتری درباره سنجش رنگ مواد غذایی ارائه می‌دهیم.

روش اجرای تست رنگ سنجی فرآورده‌های نفتی

برای انجام تست رنگ سنجی روش‌های مختلفی وجود دارد؛ این کار معمولا با دستگاه‌های مخصوص انجام می‌شود. بعضی از انواع دستگاه‌های تست رنگ سنجی به‌صورت دستی کار می‌کنند و بعضی دیگر خودکار و دیجیتال هستند. در ادامه مراحل کلی رنگ سنجی فرآورده‌های نفتی را توضیح می‌دهیم:

• ابتدا دستگاه باید کالیبره شود. این کار توسط کارخانه تولیدکننده دستگاه انجام می‌شود و اگر لازم باشد، آموزش‌های کالیبراسیون به تکنسین‌های آزمایشگاه ارائه می‌شود.

• برای شروع کار باید نمونه آزمایشی در محل مشخص در دستگاه قرار گیرد. حجم کمی از نمونه برای انجام تست کفایت می‌کند.

• بعد از اینکه تکنسین دکمه شروع را فشار می‌دهد، دستگاه به نمونه نور می‌تاباند. سنسورهای دستگاه میزان جذب نور نمونه آزمایشگاهی را ثبت می‌کنند و بعد از تبدیل به داده‌های عددی، خروجی را نمایش می‌دهند. این خروجی یا توسط پرینتر دستگاه چاپ می‌شود یا روی صفحه نمایش آن نمایش داده می‌شود.

• اکنون باید نتایج آزمایش در مقایسه با استانداردها، تحلیل شود. یعنی تکنسین‌ها باید یک نمونه از آزمایش رنگ سنجی یک ماده سالم را داشته باشند و سپس آن را با داده‌های نمونه آزمایشی جدید مقایسه کنند و تحلیل انجام دهند.

برندهای مختلفی دستگاه تست رنگ سنجی را تولید می‌کنند. دستگاه‌های خارجی معمولا قیمت بالایی دارند و اگر قطعات آن‌ها خراب شود، یدکی آن‌ها سخت به دست می‌آید؛ اما دستگاه‌های ایرانی هم کیفیت و دقت قابل توجهی را ارائه می‌دهند و قیمت مناسبی دارند. دستگاه‌های تست رنگ سنجی لیان پارسه یکی از بهترین محصولاتی هستند که در ایران تولید می‌شوند.

رنگ مواد نفتی چه ویژگی‌هایی را درباره آن‌ها مشخص می‌کند؟

رنگ فرآورده‌های نفت و پتروشیمی ویژگی‌های مختلفی را درباره آن‌ها مشخص می‌کند تا جایی که متخصص و باتجربه حتی به‌صورت چشمی هم هم بر اساس رنگ این محصولات راجع به کیفیت آن‌ها قضاوت می‌کنند. تست رنگ سنجی، با جزئیات بیشتری تغییرات رنگ را اندازه‌گیری می‌کند و به همین دلیل در آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت کاربرد دارد.

در ادامه به ویژگی‌هایی که بر اساس رنگ محصولات مشخص می‌شود، اشاره می‌کنیم:

• کیفیت و میزان خلوص محصول: رنگ محصولات میزان ناخالصی‌ها و آلایندگی‌های موجود در آن را مشخص می‌کند. به‌عنوان مثال اکثر روغن‌ها و روانکارهای خالص شفاف هستند؛ کدر و تیره بودن رنگ این محصولات نشان از ناخالصی و آلودگی آن‌هاست.

• ترکیبات: ترکیبات مواد مانند هیدروکربن‌ها و مواد آلی موجود در فرآورده‌های نفتی یکی از معیارهای تعیین‌کننده رنگ آن‌هاست که در تست رنگ‌سنجی کاربرد دارد.

• غلظت: این معیار بیشتر برای مایعات کاربرد دارد؛ غلظت و کیفیت مایعاتی مثل روغن‌ها و روانکارها با رنگ آن‌ها مشخص می‌شود.

• شیوه پالایش: یکی از مهم‌ترین معیارهایی که کیفیت و اجرای اصولی فرایند پالایش را نشان می‌دهد، رنگ محصولات نهایی است.

• میزان پایداری محصولات: اگر فرآورده‌های نفت و پتروشیمی در شرایط استاندارد نگهداری نشوند، مشکلاتی مثل اکسیداسیون پیش می‌آید و عملکرد و پایداری این مواد کاهش پیدا می‌کند. اکسیداسیون رنگ محصولات را تغییر می‌دهد و در تست رنگ‌سنجی مشخص است. رنگ فرآورده‌های نفتی همچنین زمان تولید محصول را به‌صورت تقریبی مشخص می‌کند.

• آلودگی: اگر فرآورده‌های نفتی با مواد خارجی مانند براده‌های فلزها یا گرد و غبار ترکیب شده‌ باشند. عملکرد آن‌ها با مشکل مواجه می‌شود. این آلودگی‌ها شفافیت و رنگ محصولات را تغییر می‌دهند و از طریق دستگاه تست رنگ سنجی قابل تشخیص هستند.

تست رنگ سنجی برای کدام دسته از فرآورده‌های نفتی انجام می‌شود؟

تست سنجش رنگ برای انواع فرآورده‌هایی که امکان کنترل کیفیت آن‌ها از روی رنگشان وجود دارد، کاربردی است. در ادامه به لیست چند نمونه از محصولاتی که تحت آزمایش رنگ سنجی قرار می‌گیرند، اشاره می‌کنیم:

• نفت خام

• بنزین و سوخت‌های دیزلی

• روانکارها

• روغن‌های صنعتی

• قیر و فرآورده‌های مرتبط

آیا تست رنگ سنجی به تنهایی برای کنترل کیفیت مواد نفتی و فرآورده‌های پتروشیمی کافی است؟

دستگاه تست رنگ سنجی یکی از مهم‌ترین ابزارهایی است که برای ارزیابی کیفیت و کارایی فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ اما نتایج آن تنها بر اساس رنگ ظاهری محصول است. به‌عنوان مثال تشخیص ناخالصی که رنگ فرآورده نفتی را تغییر نمی‌دهد، اما عملکرد آن را دچار مشکل می‌کند، با دستگاه تست رنگ سنجی ممکن نیست. این دستگاه فقط بر اساس رنگ محصولات نتایجی را ارائه می‌دهد، اما برای اطمینان تست‌های دیگری هم در کنار آن صورت می‌گیرد.

سایر آزمایش‌های فرآورده‌های نفتی با توجه به نوع آن‌ها تعیین می‌شود. به‌عنوان مثال یکی از روش‌های ارزیابی کیفیت قیر، استفاده از دستگاه ضربه‌زن قیر است که عملکرد این ماده را ارزیابی می‌کند. آزمایشگاه‌ها معمولا آزمایش‌های شیمیایی، فیزیکی و عملکردی فرآورده‌های نفتی را به‌صورت همزمان انجام می‌دهند و بر اساس برآوردی که از نتایج آن‌ها به‌دست می‌آورند، درباره کیفیت نهایی یک محصول قضاوت می‌کنند.