پیسی یا ویتیلیگو یک اختلال پوستی خودایمنی است که به واسطه‌ی تخریب سلول‌های ملانوسیت، موجب از بین رفتن رنگدانه‌های پوست می‌شود. این بیماری اگرچه واگیردار نیست، اما اثرات روانی و اجتماعی مهمی بر مبتلایان دارد. اگرچه هنوز درمان قطعی برای ویتیلیگو وجود ندارد، اما تحقیقات نشان می‌دهند که تغذیه مناسب، مدیریت استرس و اصلاح سبک زندگی می‌تواند به کنترل بیماری، کاهش سرعت پیشرفت و افزایش اثربخشی درمان‌های پزشکی کمک کند.
تغذیه مناسب برای کنترل ویتیلیگو
تغذیه صحیح می‌تواند نقش مکمل مؤثری در مدیریت و درمان پیسی در شیراز ایفا کند. انتخاب غذاهای سرشار از آنتی‌اکسیدان، ویتامین‌ها و املاح ضروری به کاهش التهاب، بهبود عملکرد سیستم ایمنی و تقویت پیگمانتاسیون پوست کمک می‌کند. در این بخش، به مواد غذایی مفید و مضر در رژیم مبتلایان به پیسی می‌پردازیم.
۱٫ افزایش مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها
استرس اکسیداتیو یکی از عوامل مهم در تخریب سلول‌های رنگدانه‌ساز است. آنتی‌اکسیدان‌ها با خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد، نقش محافظتی دارند. در واقع استرس اکسیداتیو حالتی در بدن است که وقتی تعداد رادیکال‌های آزاد (مولکول‌های ناپایدار) از میزان آنتی‌اکسیدان‌ها بیشتر می‌شود، به سلول‌ها آسیب می‌زنند. این وضعیت می‌تواند باعث پیری زودرس، التهاب، تخریب سلول‌ها و بیماری‌های مختلف مانند پیسی (ویتیلیگو) شود.
در پیسی، استرس اکسیداتیو می‌تواند باعث تخریب سلول‌های رنگدانه‌ساز (ملانوسیت‌ها) و گسترش لکه‌های سفید روی پوست شود. راه مقابله با آن مصرف آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی مثل ویتامین C، E، سبزیجات رنگی، چای سبز و سبک زندگی سالم است. در ادامه به بررسی منابع غذایی مفید حاوی آنتی اکسیدان می پردازیم:
منابع پیشنهادی:
- بلوبری، انار، توت‌فرنگی
- چای سبز
- هویج، چغندر، کلم بروکلی
- اسفناج، کلم پیچ و دیگر سبزیجات تیره
۲٫ ویتامین B12 و اسیدفولیک
مطالعات متعددی نشان داده‌اند که کمبود ویتامین B12 و فولات در برخی از افراد مبتلا به پیسی مشاهده می‌شود. این دو ماده مغذی در ساخت DNA و عملکرد سیستم ایمنی نقش دارند.
منابع غذایی:
- تخم‌مرغ، ماهی، گوشت بدون چربی
- سبزیجات برگ‌سبز مانند اسفناج و کاهو
- غلات کامل، عدس، نخود و لوبیا
۳٫ املاح مهم: روی (Zinc) و مس (Copper)
این عناصر در ساخت ملانین (رنگدانه پوست) نقش دارند و کمبودشان می‌تواند در شدت بیماری مؤثر باشد.
منابع غذایی:
- دانه کدو، بادام، گردو، کنجد، تخمه آفتابگردان
- عدس، نخود، لوبیا قرمز
- غذاهای دریایی، به‌ویژه صدف و ماهی
۴٫ ویتامین D
کمبود ویتامین D ممکن است با اختلالات خودایمنی از جمله پیسی مرتبط باشد. نور آفتاب منبع اصلی ویتامین D است، اما در موارد کمبود می‌توان از منابع غذایی یا مکمل بهره گرفت.
منابع غذایی:
- ماهی‌های چرب مثل سالمون و ساردین
- زرده تخم‌مرغ
- لبنیات غنی‌شده و قارچ
۵٫ پرهیز از غذاهای مضر
بعضی غذاها ممکن است واکنش‌های التهابی یا استرس اکسیداتیو را افزایش دهند.
موارد قابل اجتناب:
- فست‌فودها و غذاهای فرآوری‌شده
- نوشابه‌ها و قندهای مصنوعی
- گوشت‌های دودی و کنسروی
- مصرف زیاد گلوتن (در موارد حساسیت یا بیماری‌های همراه)
اصلاح سبک زندگی برای حمایت از درمان پیسی
در کنار درمان‌های دارویی یا پزشکی، اصلاح سبک زندگی می‌تواند تأثیر چشمگیری بر کنترل و کند شدن روند پیسی داشته باشد. مدیریت استرس، خواب کافی، دوری از عوامل تحریک‌کننده و انتخاب سبک زندگی سالم، نقش مهمی در بهبود شرایط عمومی بدن و پاسخ بهتر به درمان‌ها دارند.
۱٫ مدیریت استرس
استرس مزمن می‌تواند سیستم ایمنی را دچار اختلال کند و موجب شعله‌ور شدن بیماری‌های خودایمنی شود.
توصیه‌ها:
- یوگا و مدیتیشن روزانه
- تنفس عمیق و تکنیک‌های آرام‌سازی (مثل تمرکز بر تنفس ۴-۷-۸)
- نوشتن در دفترچه خاطرات یا ژورنال‌نویسی
- پیاده‌روی در طبیعت یا باغ‌درمانی
۲٫ خواب کافی و باکیفیت
خواب ناکافی باعث اختلال در تنظیم هورمون‌های ایمنی و افزایش التهاب در بدن می‌شود.
نکات کلیدی:
- خواب منظم بین ۷ تا ۹ ساعت شبانه
- پرهیز از نور آبی (موبایل، تلویزیون) یک ساعت پیش از خواب
- ایجاد محیط آرام، تاریک و خنک در اتاق خواب
۳٫ ترک عادات مضر
- سیگار کشیدن باعث استرس اکسیداتیو شدید و کاهش اثربخشی درمان‌های پوستی می‌شود.
- مصرف زیاد الکل می‌تواند تعادل سیستم ایمنی را بر هم بزند.
۴٫ نکات جانبی مکمل (پیشنهادی)
استفاده موضعی از برخی روغن‌های گیاهی خاص که با خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی ممکن است به ترمیم پوست کمک کنند که البته قبل از اسفاده حتما با پزشک مشورت شود:
- روغن سیاه‌دانه
- روغن آرگان
- روغن نارگیل
- ژل آلوئه‌ورا
همچنین درمان پیسی با نوردرمانی در شیراز امروزه به عنوان یکی از بهترین و اثربخش ترین روش های درمان پیسی در کل دنیا شناخته می شود، در این روش تابش کنترل‌شده‌ی اشعه UVB در برخی بیماران تأثیرات مثبت زیادی داشته است، اما باید فقط تحت نظر پزشک متخصص پوست مجرب انجام شود.
پرهیز از تماس با مواد شیمیایی:
برخی مواد مانند سفیدکننده‌ها، رنگ‌های صنعتی یا مواد آرایشی نامرغوب ممکن است تحریک‌کننده باشند.
برنامه غذایی پیشنهادی روزانه برای افراد مبتلا به پیسی
برای افرادی که با پیسی زندگی می‌کنند، رعایت یک برنامه غذایی منظم و غنی از مواد مغذی می‌تواند به بهبود وضعیت پوست و تقویت سیستم ایمنی کمک کند. در ادامه، نمونه‌ای از یک برنامه غذایی روزانه متعادل و متناسب با نیازهای افراد مبتلا به پیسی ارائه شده است.
صبحانه:
- یک عدد تخم‌مرغ آب‌پز
- نان سبوس‌دار با پنیر کم‌چرب
- آب انار یا چای سبز
- چند عدد گردو یا بادام
میان‌وعده:
- یک عدد موز یا بلوبری تازه
- یک لیوان شیر یا ماست کم‌چرب غنی‌شده با ویتامین D
ناهار:
- سینه مرغ یا ماهی بخارپز با زردچوبه
- برنج قهوه‌ای یا کینوا
- سالاد اسفناج، چغندر، هویج و روغن زیتون
عصرانه:
- آب سبزیجات یا اسموتی سبز (اسفناج، سیب، خیار)
- چند عدد تخمه آفتابگردان یا دانه کدو
شام:
- عدسی یا خوراک لوبیا با گوجه و لیمو
- نان سبوس‌دار
- سبزیجات پخته یا بخارپز
جمع‌بندی
اگرچه ویتیلیگو یا پیسی درمان قطعی ندارد، اما با اتخاذ رویکردی جامع شامل تغذیه متعادل، کاهش استرس، خواب کافی و پرهیز از عادات مضر، می‌توان روند بیماری را کند کرد و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشید. مهم است که بیماران با پزشک متخصص پوست یا تغذیه مشورت کنند تا برنامه‌ای شخصی‌سازی‌شده برای شرایط بدنی خاص خود دریافت کنند.
منبع: https://irsa.clinic/