کولپوسکوپی روشی است که توسط پزشکان برای بررسی مستقیم دهانه رحم با میکروسکوپ استفاده می‌شود. این روش برای ارزیابی ظاهر غیرطبیعی دهانه رحم یا نتیجه غیرطبیعی پاپ اسمیر انجام می‌شود. در طول کولپوسکوپی آزمایشات ویژه‌ای از جمله شستشوی اسید استیک، استفاده از فیلترهای رنگی و نمونه برداری (بیوپسی) از بافت‌های دهانه رحم انجام می‌شود. ناهنجاری‌های دهانه رحم شامل پیش سرطان (دیسپلازی) که می‌تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد و سرطان است.
چرا کولپوسکوپی انجام می‌شود؟
کولپوسکوپی در یکی از دو حالت انجام می‌شود؛ زمانی که نتیجه پاپ اسمیر غیرطبیعی باشد یا زمانی که دهانه رحم در طول جمع آوری پاپ اسمیر غیر طبیعی به نظر برسد. حتی اگر نتیجه پاپ اسمیر طبیعی باشد، کولپوسکوپی زمانی تجویز می‌شود که دهانه رحم برای پزشک که آزمایش پاپ اسمیر را انجام می‌دهد غیرطبیعی به نظر برسد. هدف از کولپوسکوپی تعیین علت ظاهر غیرطبیعی دهانه رحم یا پاپ اسمیر غیرطبیعی است تا درمان مناسب انجام شود.
کولپوسکوپی چیست؟
کولپوسکوپ میکروسکوپی است که شبیه یک دوربین دوچشمی است. این ابزار می‌تواند دهانه رحم را ۱۶ برابر اندازه طبیعی آن بزرگ کند. همچنین دارای فیلترهای رنگی است که به پزشک اجازه می‌دهد رگ‌های خونی غیر طبیعی ریز روی دهانه رحم را تشخیص دهد. کولپوسکوپ از طریق دهانه واژن وارد می‌شود. اولین مرحله از این روش، بررسی واژن برای علائم زگیل تناسلی یا سایر رشدهای غیر طبیعی است. (زگیل تناسلی توسط ویروس پاپیلومای انسانی ایجاد می‌شود که یک ویروس مقاربتی است که خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهد.) سپس پاپ اسمیر گرفته می‌شود. دهانه رحم معاینه می‌شود و آزمایشات ویژه انجام می‌شود.
کولپوسکوپی یک روش بی خطر و بدون عارضه است. پزشک از طریق کولپوسکوپی می‌خواهد محل اتصال بافت سنگفرشی، که ناحیه‌ای از دهانه رحم است که بیشتر موارد سرطان دهانه رحم را ایجاد می‌کند، نگاه کند. اگر کل ناحیه اتصال سنگفرشی دهانه رحم در کولپوسکوپی قابل مشاهده نباشد، ممکن است نیاز به انجام نوع دیگری از معاینه باشد که امکان بررسی کل محل اتصال سنگفرشی را فراهم کند.
در طول کولپوسکوپی چه آزمایش‌های خاصی انجام می‌شود؟
سه آزمایش ویژه در طول کولپوسکوپی انجام می شود: شستشو با اسید استیک، استفاده از فیلترهای رنگی و نمونه برداری (بیوپسی) از بافت دهانه رحم. در ادمه به بررس هر یک از این آزمایشات می‌پردازیم.
شستشو با اسید استیک
پس از بررسی دهانه رحم با کولپوسکوپ، دهانه رحم با ماده شیمیایی به نام اسید استیک شستشو داده می‌شود که ۳ تا ۵ درصد رقیق شده است. اسید استیک مخاط را می‌شوید و اجازه می‌دهد تا نواحی غیرعادی راحت‌تر با کولپوسکوپ دیده شوند. علاوه بر این، اسید استیک نواحی غیر طبیعی را سفید می‌کند. مناطقی که پس از شستشو با اسید استیک سفید می‌شوند، ضایعات استو وایت نامیده می‌شوند.
استفاده از فیلترهای رنگی
یکی دیگر از جنبه های کولپوسکوپی استفاده از فیلترهای رنگی است. فیلترها به پزشک کمک می‌کنند تا رگ‌های خونی ریز (مویرگ‌ها) را در ناحیه اتصال سنگفرشی بررسی کند. نور فیلتر شده آبی یا سبز می‌تواند باعث آشکارتر شدن مویرگ‌های غیرطبیعی شود. مویرگ‌های معمولی باریک هستند و به طور مساوی از هم فاصله دارند. در مقابل، مویرگ‌های غیرعادی می‌توانند به صورت لکه‌های قرمز ظاهر شوند (مویرگ‌های ضخیم‌شده در انتهای آن دیده می‌شوند) یا می‌توانند الگویی شبیه کاشی‌های شش‌ضلعی کف ایجاد کنند.
هرچه بیماری دهانه رحم بدتر باشد، مویرگ‌ها ضخیم‌تر و با فاصله بیشتری از هم قرار دارند. الگوی غیرطبیعی مویرگی از خفیف، مانند قبل از سرطان (دیسپلازی)، تا شدید، مانند سرطان ایجاد شده متغیر است. بنابراین، هنگامی که سرطان در نهایت ایجاد می‌شود، مویرگ‌ها شکل‌های عجیب و غریبی مانند علائم نگارشی به خود می‌گیرند.
بیوپسی دهانه رحم
کولپوسکوپی امکان نمونه برداری از بافت (بیوپسی) را فراهم می‌کند که نواحی غیر طبیعی را هدف قرار می‌دهد. در واقع، بیوپسی نواحی غیرطبیعی بخش مهمی از کولپوسکوپی است، زیرا درمان به شدت ناهنجاری در نمونه بیوپسی بستگی دارد. پس از کولپوسکوپی و بیوپسی، یک ماده شیمیایی برای جلوگیری از خونریزی (لکه بینی) در ناحیه بیوپسی اعمال می‌شود.
آیا در صورت بارداری می‌توانم کولپوسکوپی انجام داد؟
در صورت نیاز می‌توان کولپوسکوپی را در دوران بارداری بدون خطر انجام داد. بارداری می‌تواند این روش را چالش برانگیزتر کند، بنابراین بهتر است در این دوران کولپوسکوپی توسط بهترین متخصص زنان در تهران انجام شود. در صورت لزوم می‌توان بیوپسی دهانه رحم را در دوران بارداری انجام داد، اما خطراتی وجود دارد. در برخی شرایط، مزایای بالقوه بیشتر از این خطرات است. در برخی موارد، ممکن است بتوانید این معاینه را تا بعد از تولد نوزادتان به تعویق بیندازید.
چگونه برای کولپوسکوپی آماده شویم؟
از متخصص زنان خود بخواهید که مزایا و خطرات کولپوسکوپی را توضیح دهد. اگر باردار هستید به او اطلاع دهید. این روش معمولاً زمانی انجام می‌شود که شما عادت ماهانه ندارید. برای ۲۴ تا ۴۸ ساعت قبل، همچنین نباید کارهای زیر را انجام دهید.
- رابطه جنسی نداشته باشید
- از تامپون استفاده نکنید
- از داروهای واژینال استفاده نکنید
- دوش نگیرید
در طول کولپوسکوپی چه اتفاقی می‌افتد؟
کولپوسکوپی حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد. ممکن است احساس ناخوشایندی و ناراحتی داشته باشد، اما معمولاً دردناک نیست. برای کولپوسکوپی نیازی به بی‌حس کننده نیست، اما اگر بیوپسی در ناحیه‌ای حساس باشد، می‌توان از بی‌حسی موضعی استفاده کرد. متخصص زنان یک اسپکولوم را وارد دهانه رحم می‌کند، ابزاری که واژن را باز می‌کند تا پزشک بتواند دهانه رحم شما را ببیند. سپس سطح دهانه رحم شما را با محلول مخصوص تمیز می‌کنند و ممکن است یک ماده ضد عفونی کننده که سلول‌های سالم را قهوه‌ای می‌کند را به دهانه رحم شما بمالد. سپس متخصص زنان کولپوسکوپ را درست خارج از ورودی واژن قرار می‌دهد و هر ناحیه از دهانه رحم را که غیرطبیعی است را بررسی می‌کند. در صورت نیاز به انجام بیوپسی، نمونه کوچکی از بافت را برای ارسال به آزمایشگاه برمی‌دارند.
بعد از کولپوسکوپی
پس از کولپوسکوپی بدون بیوپسی، می‌توانید بلافاصله فعالیت‌های عادی خود را انجام دهید. اگر حین کولپوسکوپی بیوپسی انجام دهید ممکن است برای یک روز یا بیشتر دچار گرفتگی عضلات شوید. وجود ترشحات یا لکه بینی خفیف واژن به مدت حدود ۵ روز طبیعی است. پس از بیوپسی، بهتر است به مدت ۱ تا ۲ روز از رابطه جنسی، ورزش‌های سنگین بدنی و تامپون یا کاپ‌های قاعدگی خودداری کنید. همچنین ممکن است پزشک به شما توصیه کند از شنا و حمام کردن خودداری کنید. بسته به آنچه که بیوپسی نشان می‌دهد، ممکن است برای برداشتن سلول‌های غیر طبیعی به درمان نیاز داشته باشید. اگر نتایج نامشخص است، ممکن است نیاز به انجام آزمایشات بیشتری داشته باشید.
بیشتر بخوانید: مراقبت های بعد از کولپوسکوپی
اگر کولپوسکوپی بدون بیوپسی انجام دهید، ممکن است لکه بینی بسیار خفیفی داشته باشید. اگر کولپوسکوپی با بیوپسی انجام دادید، ممکن است خونریزی واژینال و گرفتگی خفیف به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از عمل داشته باشد. علاوه بر مقداری خونریزی خفیف واژینال، ممکن است متوجه ترشحات تیره از محلولی شوید که پزشک برای کمک به بررسی دهانه رحم از آن استفاده کرده است. برای خونریزی و ترشح باید از نوار بهداشتی استفاده کنید نه تامپون. پس از انجام آزمایش، متخصص زنان ممکن است به شما توصیه کند که به مدت ۴۸ ساعت از قرار دادن هر چیزی در واژن خودداری کنید.