آیا شما هم مانند بسیاری از کشاورزان دغدغه صرفهجویی در مصرف آب و کاهش هزینههایتان را دارید؟ کاشت نشا یکی از روشهای مرسوم کشاورزی است که میتواند تا حد زیادی به این دغدغه شما پاسخ دهد. جالب است بدانید با کشت نشایی میتوانید به میزان ۳۰ تا ۴۰ درصد در مصرف آب صرفهجویی کنید که درصد قابل توجهی است.
درواقع کشت نشا میتوان خیلی بیشتر از آن چیزی که فکر میکنید برای کشاورزی شما سودمند واقع شود و مقدار و کیفیت محصولات کشاورزی شما را تا دوبرابر افزایش دهد. بااینحال برخی کشاورزان هنوز روش قدیمیتر کشت بذر را ترجیح میدهند که دلیل آن قیمت بالاتر نشا است.
باتوجهبه مزایای بیشمار کاشت نشا، بد نیست شما کشاورزان عزیز با مزایای این روش از جمله کاهش قابلتوجه هزینهها، بیشتر آشنا شده و به توصیه متخصصان کشاورزی در این زمینه توجه داشته باشید.
نشا چیست و در کجا پرورش داده میشود؟
نشا گیاهچهای کوچک و چند برگ است که از رشد اولیه بذر در محیطی به نام خزانه حاصل میشود. این گیاه کوچک قسمتی از مراحل رشد خود را در شرایطی کنترلشده سپری کرده است. بذرها را پس از سپری کردن مراحل رشد خود در خزانه و تبدیل شدن به نشا، در شرایط آب و هوایی مساعد به زمین نهایی منتقل میکنند.
همانطور که گفته شد، کاشت نشا در محیطی به نام خزانه صورت میگیرد. در محیط خزانه دمای هوا، میزان رطوبت و مقدار نور، متناسب با نوع گیاه تنظیم میشود. محیط پرورش نشا بسته به شرایط آب و هوایی منطقه متغیر است و ممکن است گلخانه، شاسی، تونلهای پلاستیکی یا حتی هوای آزاد باشد.
در روش سنتی، خزانه در فضای باز یا در شاسیها که سینیهایی یکتکه و بدون حفره هستند، قرار دارد و در روش مدرن، از گلخانههای حرفهای و مکانیزه یا گلخانههایی به شکل تونلهای پلاستیکی استفاده میشود. نشاها را پیش از انتقال به گلخانه یا زمین کشاورزی، در محیطی شبیه به محیط نهایی قرار میدهند تا بتواند خود را با شرایط جدید تطبیق دهد.
با توجه به اینکه نشا نسبت به بذر تنفس شدیدتری دارد، بنابراین لازم است تا قبل از کاشت در زمین زراعی در محلی خنک، مرطوب و پرنور قرار داده شود.
درمورد سینی نشا نیز باید بدانید محیطی است مخصوص کاشت بذر و رشد آن به صورت مجزا از سایر بذور که امکان رشد مطلوب بذر و تولی یک نشا سالم را فراهم میکند. این سینیها پس از کاشت بذر، در محیط کنترل شده خزانه قرار میگیرد تا مراحل رشد خود را به خوبی طی کند.
سینیهای مخصوص کاشت نشا دارای حفرههای کاملاً مجزا هستند. هر بذر داخل یک حفره کاشته میشود و به طور مجزا و بدون نیاز به رقابت با سایر بذور بر سر آب، میتواند رشد بسیار خوبی داشته باشد. سینی نشا در حقیقت یک وسیله کشاورزی محسوب میشود که وظیفه نگهداری از نشا در دوران رشد را به عهده دارد.
همچنین به کمک این سینیها میتوان نشا را به راحتی و بدون هیچ آسیبی به زمین کشاورزی نهایی انتقال داد. سینی نشا طوری طراحی شده است که بتواند امکان رشد مجزا و حداکثری هر بذر را فراهم کند.
در واقع استفاده از سینی مخصوص نشا، هوشمندانهترین کار ممکن است. کنترل بیماریها و آفات، امکان استفاده مکرر، جابهجایی آسان، زهکش مناسب، قیمت ارزان و افزایش تولید نشا از جمله مزایای استفاده از سینیهای مخصوص نشاکاری هستند.
کاشت نشا چه مزایا و معایبی دارد؟
کاشت نشا مزایای بسیاری نسبت به کاشت مستقیم بذر دارد. از جمله مزایای نشاکاری عبارتاند از:
کاهش تعداد دفعات آبیاری؛ دغدغه اصلی کشاورزان
با توجه به اینکه نشاها برای طی کردن مراحل اولیه رشد خود به مدت دو ماه در محیط خزانه قرار گرفتهاند، عملاً به اندازه دو ماه از تعداد دفعات آبیاری آنها کاسته شده است که این مسئله به معنای صرفهجویی در مصرف آب و کاهش هزینههای مربوط به نیروی انسانی است.
پیشرس کردن محصولات؛ یک مزیت مهم
زمانی که بذرها را به منظور رشد اولیه و تبدیل شدن به نشا، در شرایط کنترلشده گلخانهها قرار میدهید، در حقیقت از آسیب دیدن بذر در برابر انواع بیماریها و نیز شرایط بد آب و هوایی جلوگیری میکنید. گیاهچهای که تولید میشود کاملاً سالم و مقاوم است. چراکه بخشی از چرخه رشد خود را قبلاً در گلخانه طی کرده است.
به همین دلیل پس از کاشت نشا در زمین نهایی، رشد و محصول دهی بسیار سریعتر اتفاق افتاده و کشاورزان میتوانند با تولید محصول پیشرس، به قیمت نوبرانه دست یابند.
افزایش تراکم بوتهها؛ افزایش بهرهوری
در روش کشت نشا، خطا در سطحی بسیار جزئی اتفاق میافتد در نتیجه نیاز به واکاری نشا وجود ندارد. در نتیجه گیاه دارای رشد مناسب، تراکم بوته بالا و افزایش بهرهوری خواهد بود.
نیاز به بذر کمتر؛ کاهش هزینهها
در کشت نشایی به میزان بسیار کمتری از بذر نیاز داریم. در کشت نشایی میزان مصرف بذر در برخی موارد به میزان ۳۰ برابر کمتر از روش کشت مستقیم است.
کاهش استهلاک سیستم آبرسانی؛ یک نکته قابل توجه
نشا یک گیاهچه کاملاً آماده جهت کشت است. بدین معنا که دوره کاشت خود را قبلاً طی کرده است. همچنین کاشت نشا به دلیل کوتاه شدن دوره داشت، بسیار سریعتر از کاشت بذر شما را به محصول میرساند و به دلیل حذف دوره کاشت و کوتاهتر شدن دوره برداشت، میان آب کمتری مصرف میشود.
مصرف کمتر آب به معنی استهلاک کمتر سیستمهای آبرسانی و در نتیجه کاهش هزینههای جاری است.
کاهش نیروی انسانی؛ کشت با هزینه کمتر
با کاشت نشا نیاز به عملیاتی نظیر تنک کردن، واکاری و خاکدهی بوتهها، عملاً از بین میرود. در نتیجه نیازی به استفاده از نیروی انسانی و تقبل هزینههای مربوط به آن نخواهد بود.
حذف هزینه پلاستیک؛ یک ویژگی عالی
برخی کشاورزان به منظور پیشرس کردن محصولات کشاورزی، اقدام به مفتولکشی در سطح وسیع میکنند. این روش علاوه بر زحمت و ریسک بالایی که دارد، بسیار پرهزینه است. در حالی که با کاشت نشا میتوان با ریسک کمتر و تقبل هزینهای مقرون به صرفه، در مدت زمان کوتاهی به محصولی باکیفیتتر برسند.
کشت نشا دارای معایبی نیز هست. قیمت بالای نشا نسبت به بذر و عدم امکان کاشت برخی گیاهان به این روش، از جمله معایب نشاکاری به شمار میروند.
روشهای تولید نشا را بشناسید
تولید نشا به روشهای مختلفی انجام میشود. این روشها عبارتاند از:
- تولید نشا در مزرعه
- تولید نشا در شاسیهای گرم و در زیر سایبان
- تولید نشا با استفاده از اندامهای رویشی
- کشت نشا به صورت شناور
از میان روشهای نامبردهشده، روش گلخانهای یکی از بهترین و مطمئنترین روشهاست. در تولید نشا همواره سعی کنید بهترین بذرها را انتخاب کنید. برای کاشت بذر و تولید نشا بیشتر از دستگاههای بذرکار استفاده کنید؛ زیرا به دلیل سرعت عمل و دقت بالاتر کمترین آسیب ممکن را به بذرها زده و باعث تولید نشاهایی یکنواخت میشود.
چرا نشا را در گلخانه کشت کنیم؟
کاشت نشا در گلخانه یکی از بهترین و موفقترین روشهای تولید نشا محسوب میشود که دارای مزایای فراوانی برای کشاورز است. مهمترین مزایای تولید نشا به روش گلخانهای عبارتاند از:
- ایجاد شرایط محیطی کنترلشده و متناسب با نوع گیاه و نیازهای آن
- کنترل و مدیریت بهتر شرایط
- رشد سریع و یکنواخت نشاها و زودرسی آنها
- محافظت بهتر از نشاها تا زمان فروش و کاشت آنها
- صرفه جویی در مصرف آب با آبیاری بهتر
- امکان استفاده حداکثری از زمین
- تولید نشاهای بسیار باکیفیت
دمای مناسب برای گلخانه نشا چقدر است؟
همانطور که میدانید کشاورزی امری است به شدت تابع شرایط آب و هوایی و این مسئله در گلخانهها و سیستمهای تحت کنترل نیز صادق است. در نشاکاری هدف اصلی تسریع فرایند تولید محصول و نیز بهبود کیفیت آن است. در این میان، دما یکی از عوامل محیطی بسیار مؤثر به شمار میرود.
هر گیاهی در دمای خاصی بهترین رشد خود را انجام میدهد. گیاهان قادرند تغییرات دمای اندک را تحمل کنند؛ اما تغییر دمای شدید هر گیاهی را تخریب میکند؛ لذا دمای گلخانه کاشت نشا نباید تغییرات شدید و محسوسی داشته باشد. دمای گلخانهها به کمک سیستمهای الکتریکی و همچنین نور خورشید تنظیم میشود.
به طور کلی بهترین دمای گلخانه برای تمام نشاها بین ۱۶ تا ۳۵ درجه سانتیگراد است. دقت داشته باشید که دمای شب باید ۵ تا ۶ درجه کمتر از دمای روز باشد.
انواع بستر کاشت نشا؛ بسترهایی با ویژگیهای مختلف
کشاورز عزیز! لازم است بدانید برای کاشت نشا عمدتاً سه نوع بستر وجود دارند که میتوانید از آنها استفاده کنید و شامل پیت ماس، پرلیت و کوکوپیت هستند که در ادامه به توضیح هریک خواهیم پرداخت.
پیت ماس (peat moss)؛ یک بستر مناسب
پیت ماس نوعی بستر مخصوص کاشت نشا است که از مواد فیبری مرده تشکیل شده است. در اصل (moss) نوعی خزه است که از تجزیه آن در باتلاقهای توربی طی چندین هزار سال، این نوع بستر به وجود میآید. به عقیده بسیاری از کارشناسان پیت ماس بهترین بستر برای کاشت بذر و پرورش نشا است.
پرلیت (Pearlite)؛ بستری ایدهآل
پرلیت نوعی سنگ آتشفشانی سیلیکاتی است که به شکل جالبی در طبیعت به وجود میآید. زمانی که گدازههای آتشفشانی منجمد میشوند، به دلیل این انجماد، مقدار کمی آب (حدود ۲ تا ۵ درصد) در آن ذخیره میشود که در دمای بسیار بالای گدازه (۴۰۰ تا ۱۳۰۰ درجه سانتیگراد) این آب تبخیر میشود.
در نهایت ماده خاکستری موجود در آن تغییر رنگ داده و به ماده سفیدی به نام پرلیت تبدیل میشود. دانههای سفیدرنگ پرلیت تخلخل بالایی داشته و کمی شبیه به ذرت است. این دانهها بر اثر گرما، به شدت منبسط میشوند. پرلیت قادر است ۳ تا ۴ برابر وزن خود از محیط آب جذب کند. در کشاورزی از پرلیت برای اصلاح خاک و یا به عنوان یک بستر برای کاشت نشا استفاده میشود.
کوکوپیت؛ گزینهای ارگانیک
کوکوپیت نیز نوع دیگری از بستر کشت است که از الیاف پوست و پوشش نارگیل ساخته میشود. این بستر با افزودن آب آماده استفاده نهایی میشود. کوکوپیت از ۳ بخش زیر تشکیل میشود:
- پیت (دانههای قهوهای ریز تا ۵ میلیمتری)
- الیاف (الیافی بسیار نازک و نخ مانند که طول متغیر دارند)
- چیپس (ذرات بههمچسبیده پیت و الیاف که بهاندازه یک چیپس خوراکی هستند)
چگونه نشا را بکاریم؟
کاشت نشا به دو صورت دستی (در سینیهای مخصوص نشاکاری یا زمین خزانه) و مکانیزه (به کمک ماشین بذرکار) انجام میشود. پس از انتخاب سینی نشا و ضدعفونی کردن آن باید بستر مناسب کشت را که شامل پرلیت، پیت ماس یا کوکوپیت است، آماده کرد. بذرها را در داخل یکی از این بسترها کشت میدهند.
پس از ضدعفونی کردن سینیهای مخصوص نشا که به منظور جلوگیری از آلودگی بذرها و ایجاد بیماری انجام میشود، حفرههای سینی را با بستر کشت مرطوب شده پرکنید. سعی کنید همه سلولها را به صورت یکسان پر کنید تا یکنواختی بیشتری ایجاد شود.
سپس سطح آنها را کمی فشار داده و بذرها را باتوجهبه نوع گیاه در عمق مناسب خود کشت دهید. این مسئله برای جلوگیری از بیرون ریخته شدن محیط کشت از سلول بسیار مهم است. پس از کاشت بذرها در سینی روی آنها را با ورمیکولیت بپوشانید.
ورمیکولیت یک ماده معدنی طبیعی است که از طریق فرایند لایهبرداری و با اعمال گرما، منبسط شده و به صورت به رشتههای دراز کرم مانند در میآید. از ورمیکولیت برای بهبود خاک استفاده میشود. پس از پایان کشت بذر، سینیهای حاوی بذر را ابتدا باید در اتاقکهای جوانه زنی قرار داد. البته قبل از انتقال به این اتاقها لازم است بذرها آبیاری شوند.
اتاقک رشد، محیطی است که در آن دما و رطوبت به صورت یکنواختت و کنترل شده توزیع میشود. دما و رطوبت این اتاقکها باید به صورت دقیق تنظیم شود. همچنین سینیها در اتاقک رشد باید کاملاً تحت نظر باشند. مدتزمان نگهداری سینیها در اتاقک رشد ۲ تا ۳ روز است و با مشاهده جوانهها، سینیها از این محیط خارج میشوند.
در پایان بذرهای جوانهزده را به محیط گلخانه انتقال دهید. بقیه مراحل رشد بذر و تولید نشا در محیط گلخانه انجام میگیرد.
در کاشت نشا از این نکات مهم غافل نشوید
کاشت نشا از مهمترین موضوعات در حیطه کشاورزی است که لازم است به هنگام انجام آن به نکات مختلفی توجه داشته باشید. در ادامه به بررسی نکاتی خواهیم پرداخت که به هنگام کاشت نشا نباید آنها را فراموش کنید و شامل موارد زیر هستند:
- وقتی نشا برای انتقال به زمین کشاورزی آماده شد، ابتدا باید زمین موردنظر را آماده کرده و بسته به نوع نشا خاک را تا عمق مورد نظر کنده و نرم کنید. برای مثال هنگام کاشت انواع نشا گوجه فرنگی گلخانه ای، باید خاک به عمق ۵ سانتی متر کنده شود.
- در صورت کاشت نشا با دست لازم است به کمک ادوات کشاورزی خطوطی جهت نشانهگذاری ایجاد کنید. به خصوص اگر میخواهید با استفاده از روش کرتی اقدام به آبیاری کنید، حتماً باید این خطوط را ایجاد کنید.
- برای کشت نشا سعی کنید از دستگاههای مخصوص نشاکاری استفاده کنید؛ زیرا دقت و سرعت بیشتری نسبت به نیروی انسانی دارند و عمق کاشت تمام نشاها یکسان خواهد بود.
- اگر میخواهید در این فرایند کمترین خطای ممکن و بهترین عملکرد را داشته باشید سعی کنید فاصله زمانی بین انتقال سینیهای نشا به مزرعه تا کاشت آنها چندان طولانی نشود.
- هنگام کاشت نشا باید خاک هر نشا به طور کامل از سینی خارج شود.
- هنگام خارج کردن نشا دقت داشته باشید که به ساقه یا ریشه آن آسیب وارد نکنید؛ زیرا در این صورت گیاه قادر به زنده ماندن و ادامه رشد نخواهد بود.
آبیاری نشا؛ یک موضوع مهم و تأثیرگذار
آبیاری نشاها را میتوان به روش کرتی انجام داد که البته این مسئله به نوع گیاه نیز بستگی دارد. در آبیاری کرتی یا غرقابی زمین زراعی را به قطعات مربع یا مستطیلی شکل تقسیم میکنیم. به هر کدام از این قطعهها یک کرت میگویند.
آبیاری کرتی بدین صورت است که در داخل هر یک از این کرتها جوی آبی جریان یافته و بدین ترتیب و عملیات آبرسانی انجام میشود. همچنین به منظور مرزبندی و جداکردن کرتها از یکدیگر میتوان دور تا دور هر بخش یک دیوار کوتاه خاکی ساخت. توصیه میشود پیش از کاشت نشا، زمین آن را آبیاری کنید.
نشاها را باید تا زمان کاشت در سایه قرار داد. در صورت بادخیز بودن منطقه، نشاها را قبل از کاشت، هر ۲ ساعت یک بار آبیاری کنید تا فضای آن به سبب تبخیر سطحی خشک نشود.
کاشت بذر چه مزایا و معایبی دارد؟
حال که با ویژگیها و نکات مهم درمورد کشت نشا آشنا شدهاید، لازم است با ویژگیهای بذر نیز آشنا شوید. کمتر بودن قیمت بذر نسبت به نشا یکی از دلایل گرایش برخی کشاورزان به کشت مستقیم است. همچنین سهولت و قابلاجرابودن کاشت بذر، آن را به روش مورد علاقه کشاورزانی کرده که در کاشت نشا مهارت ندارند.
کاشت بذر از معایبی نیز برخوردار است که شما کشاورزان عزیز برای داشتن انتخابی بهتر باید از آنها اطلاع داشته باشید. معایب کاشت مستقیم بذر شامل موارد زیر هستند:
- عدم یکنواختی بوتهها
- مصرف بالای آب در ابتدای کشت
- نیاز به تعداد بیشتری از بذر و در نتیجه افزایش هزینهها
- بازدهی کمتر
- دیرتر رسیدن محصول و تأخیر دوماهه در زمان برداشت
- نیاز به خرید پلاستیک (بذرها را زیر پلاستیک کشت میدهند) و افزایش هزینهها
کاشت نشا یا کاشت بذر؟ مسئله این است!
علی رغم اینکه برخی کشاورزان قیمت بالاتر نشا نسبت به بذر را دلیل گرایش به کشت مستقیم میدانند؛ اما استفاده از نشا از چندین جهت باعث کاهش هزینهها میشود. اغلب کشاورزان به منظور تولید محصول باکیفیتتر، استفاده از بذرهای هیبریدی را ترجیح میدهند که نسبت به بذرهای ساده قیمت بالاتری دارند.
با نشاکاری از یک طرف به دلیل نیاز به بذر کمتر، در هزینههای مربوط به خرید بذر صرفهجویی میشود. از طرف دیگر به دلیل حذف عملیات واکاری و تنک کردن، نیاز به نیروی انسانی جهت انجام این عملیات از بین رفته که همین امر باعث کاهش هزینهها میشود.
همچنین در مواقعی که بنا به دلایل مختلف کشت با تأخیر صورت گرفته، کشت نشایی با تولید سریعتر محصول باعث جبران زمان از دست رفته میشود. همچنین هنگام انتقال نشاها به زمین زراعی کشاورزان میتوانند بوتههای قویتر را گزینش کرده و بدین ترتیب مزرعهای یکدست با بوتههایی قوی داشته باشند.
در نشاکاری فصل رشد کوتاهتر شده که این خود باعث به دست آمدن گیاهانی یکدست و ایجاد یک مزرعه یکنواخت میشود. همانطور که پیشتر گفته شد، در کاشت نشا تعداد دفعات آبیاری به مدت ۲ تا ۳ هفته یا به عبارتی ۲ تا ۳ نوبت کاهش یافته و در نتیجه میزان مصرف آب بسیار کمتر از کاشت مستقیم بذر است.
این مسئله علاوه بر صرفهجویی در مصرف آب و کاهش هزینههای مربوط به آن، به دلیل کاهش استهلاک سیستمهای آبرسانی از هزینههای اضافی مربوط به استهلاک سیستم جلوگیری میکند. مقاومت بالاتر و توان مبارزه بیشتر در برابر علفهای هرز، یکی دیگر از مزایای کشت نشایی محسوب میشود.
در کاشت نشا برای آماده سازی زمین و انجام عملیات پیش کشت مثل مبارزه با انگلها و عوامل بیماریزا فرصت کافی وجود دارد. به طور کلی میتوان گفت کشت نشایی کنترل کشاورزان بر روی گیاهان و شرایط رشد آنها را افزایش میدهد.
در کشت نشایی امکان محافظت از گیاهان در برابر بیماریهای خاکزی که باعث آسیبدیدگی و پوسیدگی ریشه و ساقه میشوند، وجود دارد. به همین دلیل کشت نشایی درصد موفقیت بالاتری نسبت به کشت مستقیم بذر داشته و به تولید محصول بیشتر و باکیفیتتری میانجامد.
با توجه به مجموعه مطالب گفته شده میتوان نتیجه گرفت که نشاکاری به دلیل افزایش بازدهی کشاورزی و تولید محصولات بیشتر و با کیفیت بالاتر روشی هوشمندانه محسوب میشود. کاشت نشا با وجود هزینه اولیه بیشتر، به دلیل صرفهجویی در مصرف آب و نیز کاهش هزینهها در طول فرایند پرورش گیاه، بسیار مقرون به صرفه است.
بنابراین کشاورز هوشیار و بامهارتی که بهعنوانمثال به کاشت نشا گوجهفرنگی اقدام میکند، با علم به اینکه قیمت بذر گوجه فرنگی بسیار کمتر از نشا آن است، اقدام به سفارش نشا گوجه فرنگی میکند. چراکه به خوبی میداند به دلیل صرفهجوییهای فراوان در هزینهها و تولید چندبرابری محصول پیشرس باکیفیت که ثمره نشاکاری است، هزینه گزاف اولیه کاملاً جبران خواهد شد.
انواع ملزومات کشاورزی را از آوین گرین بخواهید!
شرکت خدمات کشاورزی آوین گرین، تولیدکننده و عرضهکننده انواع ملزومات کشاورزی نظیر انواع بذر، انواع نشا، انواع سم و کودهای شیمیایی باکیفیت است. گلخانه آوین دارای انواع مختلف بذر گیاهان و همچنین سم مخصوص هر گیاه است.
مثلاً سم مخصوص بیماری گوجه فرنگی برای انواع بیماری برگ گوجه فرنگی نظیر بیماری زردی برگ گوجه فرنگی وجود دارد که بسته به نوع و شدت بیماری و وضعیت گیاه توسط متخصصان آوین گرین به شما کشاورز عزیز توصیه میشود.
هدف اصلی تیم آوین گرین، برطرف نمودن تمامی دغدغههای کشاورزی شما از طریق ارائه محصولات باکیفیت و همچنین خدمات مشاورهای است. چنانچه کشاورزان و گلخانهداران گرامی به منظور تأسیس یا افزایش بهرهوری کار خود نیاز به مشاوره داشته باشند، کارشناسان تیم آوین گرین آماده ارائه مشاوره تخصصی به این عزیزان هستند.