بر خلاف تبخال که در قسمت بیرونی دهان ظاهر می شود، آفت دهان در داخل دهان ظاهر می شود و ممکن است اندازه آن متفاوت باشد. این زخم‌ها اغلب به شکل گرد یا بیضی شکل هستند و معمولاً جای نگرانی ندارند زیرا در عرض یک الی دو هفته بهبود می‌یابند.
با این حال، وجود آفت‌ها می‌تواند کارهای روزانه مانند مسواک زدن، غذا خوردن یا صحبت کردن را به دلیل درد و ناراحتی که همراه با آنها است، دشوارتر کند. برخی از افراد زخم های مزمن آفت را تجربه می کنند و بنابراین به دنبال علل، پیشگیری و گزینه های درمانی آفت دهان هستند. قبل از بررسی درمان قطعی آفت دهان، به انواع و علائم و دلایل ایجاد آفت دهان اشاره می کنیم. با دکتر مژگان آزادخواه، بهترین دکتر دندانپزشک همراه باشید.
آفت دهان چیست؟
آفت‌ها، زخم‌های کم عمقی هستند که در بافت پوشاننده دهان ظاهر می‌شوند. آفت‌ها ممکن است روی لب‌ها، لثه‌ها، زیر زبان، سقف دهان و زیر گونه‌ها ظاهر شوند. این زخم ها اغلب به صورت یک دایره کوچک، سفید یا زرد هستند که به وضوح با حاشیه قرمز مشخص می شوند. در حالی که آفت ها اغلب اندازه کوچکی دارند، می توانند تا 2 الی 3 سانت قطر رشد کنند و صرف نظر از اندازه، بسیار دردناک هستند.
دو نوع آفت دهان وجود دارد:
آفت‌های ساده معمولاً اندازه کوچکی دارند و می‌توانند تا چهار بار در سال ایجاد شوند. آنها معمولا در عرض دو هفته پس از ظهور بهبود می یابند. آفت‌های ساده پس از بهبودی هیچ گونه جای زخم باقی نمی‌گذارند. آفت‌های خفیف حدود 80 درصد از کل آفت‌ها را تشکیل می‌دهند.
آفت‌های پیچیده به اندازه آفت‌های ساده شایع نیستند و اندازه آنها نیز بسیار بزرگ‌تر است. زخم های پیچیده آفت دهان به طور قابل توجهی دردناک تر از انواع ساده آن هستند و ممکن است تا شش هفته طول بکشد تا به طور کامل بهبود یابند و احتمال بیشتری وجود دارد که جای زخم باقی بماند. زخم های پیچیده آفت دهان، حدود 15 درصد از آفت ها را تشکیل می دهند.
آفت هپتی hepetiform که کمتر شایع است، حدود 5 درصد از کل آفت ها را تشکیل می دهد، و علت آنها تا حد زیادی ناشناخته است.
علائم آفت دهان
شایع ترین علامت آفت دهان، وجود یک زخم کوچک، گرد یا بیضی شکل است که در داخل دهان ایجاد شده است. برخی از افراد ممکن است در روزهای ابتدایی تشکیل زخم احساس سوزش یا گزگز را تجربه کنند. با این حال، این مورد برای همه نیست.
آفت‌های خفیف، رایج‌ترین نوع آفت هستند که معمولاً قطر کوچک‌تر و بیضی‌شکل با حاشیه قرمز دارند، در حالی که آفت‌های پیچیده بسیار بزرگ‌تر و عمیق‌تر هستند، شکل گرد دارند و دارای حاشیه‌های بسیار مشخص یا لبه‌های نامنظم هستند.
زخم های آفت هپتی کمتر شایع هستند. این نوع آفت‌ها تنها حدود 5 درصد از افراد را درگیر می کند و ممکن است با احساس سوزن سوزن شدن یا سوزش در داخل دهان با برجستگی‌هایی به اندازه بزرگ در داخل دهان همراه باشند.
دلایل ایجاد آفت چیست؟
علت آفت دهان هنوز به طور کامل در جامعه پزشکی شناخته نشده است. با این حال، موارد زیادی وجود دارد که می تواند باعث ایجاد آفت شود، از جمله:
- استرس عاطفی
- یک آسیب جزئی، از جمله آسیب ورزشی، آسیب جزئی در حین کار دندانپزشکی در هنگام روکش دندان یا حتی گاز گرفتن گونه یا لب
- استفاده از خمیر دندان یا شستشو دهنده دهان حاوی سدیم لوریل سولفات
- واکنش آلرژیک به باکتری های داخل دهان
- تغییرات هورمونی به خصوص در دوران قاعدگی در زنان
- استفاده از بریس ارتودنسی
- حساسیت به برخی مواد غذایی مانند قهوه، آجیل و توت فرنگی
- کمبود ویتامین B12، ویتامین B6، روی، آهن و اسید فولیک
- شیمی درمانی
برای برخی افراد، برخی بیماری ها یا شرایط پزشکی ممکن است باعث ایجاد آفت شوند مانند:
- بیماری سلیاک به دلیل افزایش حساسیت به گلوتن (پروتئینی که تقریبا در همه غلات یافت می شود) باعث اختلالات روده می شود. افراد مبتلا به بیماری سلیاک تمایل دارند برای کنترل علائم با رژیم غذایی بدون گلوتن زندگی کنند.
- بیماری های التهابی روده از جمله کولیت اولسراتیو و بیماری کرون در اثر التهاب مداوم دستگاه گوارش ایجاد می شوند.
- بیماری بهجت یا بیماری چیچک Behçet’s disease یک بیماری نادر است که باعث ایجاد التهاب در کل بدن می شود. این التهاب ممکن است پوشش داخلی دهان را تحریک کرده و باعث ایجاد آفت شود.
- اچ‌آی‌وی و ایدز دو بیماری سرکوب‌کننده سیستم ایمنی هستند که در آن افراد ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به زخم‌های آفت دهان باشند.
- سیستم ایمنی که به سلول های سالم حمله می کند.
مهم است که به یاد داشته باشید که آفت‌ها بیماری‌های مقاربتی یا عفونت‌های مقاربتی نیستند، مسری نیستند و از طریق تماس یا بوسیدن منتقل نمی‌شوند.
گزینه های درمانی برای آفت دهان
هیچ آزمایشی برای تشخیص آفت دهان مورد نیاز نیست. این زخم ها را می توان به راحتی از طریق معاینه بصری توسط خودتان یا دندانپزشک تشخیص داد. آفت‌های دهانی معمولاً نگرانی ایجاد نمی‌کنند، زیرا به راحتی در خانه درمان می‌شوند و خود را بهبود می‌بخشند. در حالی که درمان برای زخم‌های آفت دهان جزئی همیشه ضروری نیست، پزشک شما ممکن است موارد زیر را برای زخم‌های آفت مداوم یا زخم‌های پیچیده توصیه کند:
استفاده از دهانشویه
اگر چندین زخم آفت کوچک یا یک زخم آفت پیچیده دارید، پزشک ممکن است دهانشویه حاوی دگزامتازون (استروئیدی که برای کاهش التهاب و تسکین درد استفاده می شود) تجویز کند. این شستشوها اغلب دو تا سه بار در روز استفاده می شوند و آفت ها تنها در چند روز بهبود می یابند.
داروی موضعی
چه بدون نسخه و چه با نسخه، محصولات موضعی می توانند به کاهش درد و بهبود سریعتر کمک کنند. محصولات موضعی مورد استفاده برای درمان آفت دهان شامل خمیر، ژل، کرم و محصولات مایع مانند بنزوکائین، پراکسید هیدروژن و فلوسینونید هستند.
داروی خوراکی
بر خلاف محصولات موضعی که مستقیماً روی آفت قرار می‌گیرند، داروهای خوراکی برای زخم‌های سرسخت یا زخم‌های بزرگ که در عرض دو هفته بهبود نمی‌یابند استفاده می‌شوند. داروهای خوراکی ممکن است به شکل مایع یا قرص داده شوند و ممکن است شامل آنتی بیوتیک ها یا استروئیدهای خوراکی مانند سوکرولفیت و کلشیسین باشند.
سوزاندن
ممکن است از یک ماده شیمیایی یا ابزار الکتریکی برای سوزاندن زخم آفت دهان برای تخریب بافت استفاده شود. در حالی که این کار خشن به نظر می رسد، این یک روش نسبتاً بدون درد است که در مطب پزشک انجام می شود. اینکار به کاهش مدت زمان بهبودی زخم آفت دهان تا یک هفته کامل کمک می کند و می تواند به تسکین درد کمک کند.
تغییرات تغذیه ای
اگر به دلیل رژیم غذایی که فاقد ویتامین ها و مواد مغذی خاصی است دچار آفت مکرر می شوید، ممکن است پزشک، اضافه کردن مکمل های ویتامین را به برنامه روزانه شما توصیه کند. برای مشاوره رایگان از دکتر آزادخواه، می توانید به سایت ایشان مراجعه کرده و درمان آفت دهان خود را تسریع بخشید. دکتر آزادخواه در انجام انواع درمان های دندانپزشکی بسیار متبحر و باتجربه است. ایشان متخصص ایمپلنت دندان ، متخصص کامپوزیت، لمینت دندان ، جراح لیفت لثه و متخصص دندانپزشکی ترمیمی در تهران هستند. برای آگاهی از قیمت کامپوزیت دندان روی لینک مربوطه کلیک نمایید.
در ادامه به درمان خانگی آفت دهان و توصیه هایی جهت بهبود و تسریع آفت های دهانی اشاره می کنیم.
آیا می توان از ایجاد آفت ها جلوگیری کرد؟
انجام عادات خوب بهداشت دهان و دندان یکی از بهترین کارهایی است که می توانید برای جلوگیری از آفت دهان انجام دهید. اینها شامل مسواک زدن مداوم بعد از غذا و کشیدن نخ دندان حداقل یک بار در روز است. برای جلوگیری از تحریک بافت های ظریف دهان، از مسواک نرم استفاده کنید.
همچنین از دهانشویه ها و خمیردندان های حاوی سدیم لوریل سولفات خودداری کنید که می تواند باعث ایجاد آفت در افرادی شود که مستعد ابتلا به آن هستند. سدیم لوریل سولفات یک عامل کف کننده است که می تواند با عملکرد فوم دار و حباب زا، دهان شما را تمیزتر نشان دهد. با این حال، می‌تواند پوشش محافظ دهان را از بین ببرد و بافت‌ها را برای زخم‌های آفت دهان مساعدتر کند.
چیزهای دیگری که می توانید امتحان کنید نوشیدن با نی و اجتناب از خوردن و نوشیدن غذاها و نوشیدنی های اسیدی مانند گوجه فرنگی و آب پرتقال است.
درمان خانگی آفت دهان
در بیشتر موارد، آفت‌های دهانی نیازی به درمان ندارند، و برای خلاص شدن از آفت ها نیازی به انجام کار خاصی نیست، زیرا معمولاً خود به خود بهبود می‌یابد. برای کمک به تسکین درد و التهاب آفت‌ها می‌توان از درمان‌های خانگی استفاده کرد. چندین درمان خانگی وجود دارد که می‌تواند به کاهش درد یا تحریک ناشی از زخم و تسریع بهبودی کمک کند:
- داروهای موضعی که مستقیماً روی زخم استفاده می شوند، دهانشویه ها و داروهای خوراکی می توانند درد یا التهاب را تسکین دهند.
- مایعات سرد مانند آب یا چای سرد بنوشید یا بستنی بخورید. گاهی اوقات تماس مایع با آفت می‌تواند باعث ایجاد درد شود. از نی استفاده کنید تا مایع به زخم برخورد نکند. یخ را روی زخم نگه دارید تا زمانی که بی حس شود.
- از غذاهای اسیدی مانند مرکبات یا غذاهای تند که ممکن است زخم را تشدید کنند، خودداری کنید.
- در صورت وجود هر گونه کمبود ویتامین، مکمل را طبق دستور مصرف کنید.
- یک داروی بی‌حس‌کننده بدون نسخه بخرید تا زخم‌های آفت را برطرف کنید. برای استفاده از دارو از یک سواب پنبه ای استفاده کنید. 3 تا 4 بار در روز آن را روی زخم های خود قرار دهید.
- مسکن‌هایی مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی از جمله آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن مصرف کنید. به دلیل خطر ابتلا به سندرم ری به افراد کمتر از 18 سال آسپرین ندهید.
- دندان ها را به آرامی مسواک بزنید و از مسواک های نرم استفاده کنید.
- از خمیر دندان و دهانشویه هایی استفاده کنید که حاوی سدیم لوریل سولفات نباشد.
- یکی دیگر از درمان های خانگی این است که شیر منیزیم را با مایع بنادریل (دیفن هیدرامین) مخلوط کرده و از آن به عنوان دهان شویه استفاده کنید. همچنین می توانید شیر منیزیم را مستقیماً با یک گوش پاک کن بر روی زخم آفت دهان بمالید.
- دهان خود را با آب نمک یا جوش شیرین شستشو دهید. 1 قاشق چایخوری جوش شیرین را در ½ فنجان آب مخلوط کنید و بشویید.
- قرص های روی ممکن است به تسکین و تسریع زمان بهبود کمک کنند.
- ویتامین C، ویتامین B کمپلکس و لیزین را می توان به صورت خوراکی در اولین ظاهر آفت دهان مصرف کرد و اینکار ممکن است به تسریع بهبودی آفت کمک کند.
- گیاه مریم گلی و بابونه را در آب دم کرده و چهار تا شش بار در روز از آنها به عنوان دهانشویه استفاده کنید.
- گیاه اکیناسه ممکن است به سرعت بهبودی آفت کمک کند.
- آب هویج، کرفس و طالبی نیز ممکن است مفید باشد.
قبل از استفاده از هر گونه درمان خانگی با یک متخصص دندانپزشکی مشورت کنید.
نکات مهم برای بهبود آفت دهان
در اینجا چند نکته برای مراقبت از خود در هنگام زخم دهان وجود دارد:
- سعی کنید به ناحیه دردناک دست نزنید. لمس کردن می تواند روند بهبودی را مختل کند و همچنین می تواند عفونت را گسترش دهد. اگر نیاز به لمس آن ناحیه دارید، حتماً قبل و بعد دستان خود را بشویید.
- از یک مسواک نرم برای تمیز کردن دندان های خود استفاده کنید. اگر زخم های شما آنقدر دردناک است که نمی توانید دندان های خود را مسواک بزنید، به جای آن از دهانشویه حاوی کلرهگزیدین استفاده کنید. از استفاده از دهانشویه های حاوی الکل خودداری کنید.
- شستشو با آب نمک می تواند به تسکین درد و کاهش احتمال عفونت کمک کند. با مخلوط کردن یک قاشق چای خوری نمک در یک فنجان آب، دهان خود را بشویید. آن را قورت ندهید. این روند را 4 بار در روز تکرار کنید.
- غذاهای نرم بخورید.
- ممکن است به دلیل استفاده از مواد شیمیایی، برخی از افراد بعد از بلیچینگ دندان دچار آفت شوند. در این خصوص حتما با متخصص بلیچینگ خوب مشاوره کنید.
- از خوردن غذاها و نوشیدنی های بسیار تند خودداری کنید. نوشیدن آب خنک می تواند به کاهش درد دهان کمک کند.
- اگر دهان شما بسیار دردناک است، سعی کنید از طریق نی بنوشید.