دلیل ابتلا و علائم بیماری اسکیزوفرنی چیست؟ اسکیزوفرنی یک بیماری روانی مزمن است که حدود یک درصد از مردم جهان به آن مبتلا هستند.
متخصصان دلیل ابتلا به آن را اغلب وراثت میدانند. این بیماری مراحل مختلفی دارد که از نظر شدت بیماری متفاوت هستند. مصرف دارو شدت بیماری را کاهش میدهد.
در ادامه درباره دلایل ابتلا به اسکیزوفرنی، علائم و راه‌های درمان آن توضیح می‌دهیم.
بیماری اسکیزوفرنی چه عوارضی دارد؟
اسکیزوفرنی یا Schizophrenia)) یک اختلال مزمن روانی شناخته میشود که مبتلایان به آن دچار توهم و عدم شناخت درست واقعیت هستند. این بیماری در تفکر و درک افراد از محیط به‌شدت تاثیر می‌گذارد.
بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی قادر نیستند رفتارها و واکنش‌های خود را کنترل کنند و دچار اختلال و مشکل در داشتن تفکر منطقی، رفتار درست با دیگران و عکس‌العمل مناسب نسبت به عملکرد بقیه هستند.
عموما مردان در حدود ۲۰ سالگی و زنان در اواخر ۲۰ و اوایل ۳۰ سالگی دچار این بیماری می‌شوند. در موارد نادر، کودکان بالای ۵ سال نیز دچار اسکیزوفرنی می‌شوند.
علائم اسکیزوفرنی
علائم اسکیزوفرنی به ۳ دسته اولیه، مثبت و منفی تقسیم‌بندی میشود. علائم اولیه در سن نوجوانی و اوایل جوانی (۲۰ سالگی) به‌صورت رفتارهایی بروز می‌کند که خطرناک نبوده و متناسب با اقتضای آن سن هستند.
کاهش تمرکز، انزوا طلبی، تحریک‌پذیری، تغییر پی‌درپی دوستان یا گروه‌های اجتماعی، اختلال در خواب مانند کم‌خوابی یا پرخوابی، کاهش کیفیت عملکرد تحصیلی و مشکل‌داشتن در انجام و ارائه تکالیف از علائم اولیه اسکیزوفرنی هستند.
علائم مثبت؛ منظور از کلمه مثبت، خوب‌بودن این علائم نیست، بلکه وجود آن در افراد مثبت بوده و در کنار گروه نشانه‌های اولیه این بیماری، در بیماران بروز پیدا می‌کند.
علائم مثبت بیماری اسکیزوفرنی عبارت‌اند از:
- توهم: این بیماران خاطرات و حوادثی را تعریف می‌کنند که هرگز در واقعیت رخ نداده و فقط در ذهن آنها به‌وجود آمده است.
این توهمات می‌تواند مجموعه‌ای از دیدنی‌ها، شنیدنی‌ها و هر امر دیگری باشد که در واقعیت وجود ندارد و دیگران نمی‌توانند آنها را مشاهده و تجربه کنند. توهم در زمینه بینایی و شنوایی در بیماران اسکیزوفرنی شیوع بیشتری دارد.
- هذیان‌گویی: این بیماران به افکار و مسائلی که واقعیت نداشته و منطقی نیستند، باور دارند و از آن صحبت می‌کنند که به آن هذیان‌گویی گفته میشود.
هذیان‌گویی ۴ نوع دارد، در نوع اول، بیماران معتقدند افراد خانواده و نزدیکان می‌خواهند به آنها صدمه بزنند. در نوع دوم مبتلایان خود را فردی خارق‌العاده و با قدرت‌های ماورایی تصور می‌کنند.
در نوع سوم هذیان‌گویی، بیمار تمام حوادث و رفتار اطرافیان را با نگاه منفی تعبیر می‌کند، رفتار دیگران را دارای منظور و معنای خاصی می‌داند و مربوط به خود تفسیر می‌کند.
در نوع چهارم، بیمار دچار حمله هذیانی میشود و اعتقاد دارد فرد یا گروهی می‌خواهند به او حمله کنند. این افراد عنوان می‌کنند گروهی از بیگانگان افکار و عقایدشان را به آنها تلقین کرده یا عده‌ای، افکار و نظرات آنها را سرقت می‌کنند.
- مشکلات رفتاری: خشونت، پرخاش، تکرار بیش از حد بعضی از حرکات و ثابت‌ماندن به‌مدت طولانی در یک حالت خاص از دیگر علائم رفتاری بیماران اسکیزوفرنی است.
این افراد در کنترل رفتار‌های خود ناتوانند و به همین دلیل با افراد دیگر نمی‌توانند ارتباط و رفتار هدفمند و مناسبی داشته باشند.
- ناتوانی در تفکر: این بیماران شیوه‌های غیرعادی را برای فکرکردن به چیزی و تحلیل اطلاعات انتخاب می‌کنند. این بیماران قادر به تمرکزکردن نبوده و در هنگام صحبت‌کردن از واژه‌ها و عبارت‌های غیرعادی، بریده‌بریده و بی‌معنی استفاده کرده و جملات را بیش از حد تکرار می‌کنند.
- اختلال حرکتی: این بیماران حرکاتی آشفته، عجیب و نامتعارف دارند. قدم‌زدن‌های پی‌درپی و بدون هدف در محیط کوچک و حرکت‌کردن به‌صورت دایره برخی از نمودهای آن است.
علائم منفی الزاما بد نبوده و نشانه‌هایی هستند که مبتلایان به اسکیزوفرنی مانند افراد سالم، از آن برخوردار نیستند. در بیماران اسکیزوفرنی این علائم منفی مشاهده میشود:
- بی‌اشتیاقی و بی‌احساسی به زندگی
- لذت‌نبردن از زندگی
- نداشتن انگیزه
- محدودیت در احساسات یا عدم وجود آن
- کمبود انرژی
- کم‌صحبتی
- بی‌توجهی و عدم رسیدگی به وضعیت ظاهری
- عدم رعایت بهداشت
علائم اسکیزوفرنی، از نظر ظهور و شدت‌گرفتن به ۳ مرحله تقسیم میشود:
- مرحله اول مقدماتی: بیماران در نوجوانی یا اوایل جوانی، علائم اولیه مانند انزواطلبی، دوری از گروه‌های دوستی و سایر علائم را دارند.
- مرحله فعال: توهم، هذیان، اختلالات حرکتی و رفتاری و سایر علائم مثبت را در این مرحله می‌توان مشاهده کرد.
- مرحله باقی‌مانده: در این مرحله، علائم مثبت مانند توهم و هذیان کنترل شده اما علائم منفی مانند بی‌انگیزگی، انزواطلبی، نداشتن انرژی و سایر موارد در فرد باقی می‌ماند.
انواع اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی از نظر علائم و عوارض، به ۵ نوع تقسیم میشود:
- هبفریکHebephrenic) ): پریشانی و آشفتگی در گفتار و رفتار، منزوی و بی‌تفاوت‌بودن از ویژگی بارز بیماران نوع هبفریک است.
- پارانوئید (Paranoid): بروز در سن نوجوانی و اوایل جوانی، همراه با توهم و شک. بیماران مبتلا به پارانوئید نمی‌توانند رابطه دوستانه یا عاطفی مطلوبی داشته باشند، در حفظ موقعیت شغلی خود ناتوان هستند و از مراجعه به پزشک پرهیز می‌کنند.
- بی‌تفاوت 🙁Undifferentiated) بی‌احساسی، بی‌انگیزگی، بی‌تفاوتی و عدم علاقه به زندگی و محیط علائم این نوع از اسکیزوفرنی هستند. مبتلایان آن مثل یک روح کاملا بی‌احساس و بی‌تفاوت رفتار می‌کنند.
- کاتاتونیک (Catatonic): ناهنجاری‌های حرکتی مانند فعالیت شدید و پرخاشگرانه یا تنبلی و کم‌تحرکی شدید در مبتلایان به کاتاتونیک دیده میشود.
- باقی‌مانده Residual)): انزواطلبی، عدم رعایت بهداشت و داشتن اعمال غیرعادی از ویژگی‌های این بیماران است. بیماران نوع باقی‌مانده، به هذیان‌گویی و توهم دچار نیستند.
علت ابتلا به اسکیزوفرنی
محققان و متخصصان علت اصلی و دقیق ابتلا به این بیماری را کشف نکرده‌اند، اما بر این باور هستند که علت ابتلا به بیماری اسکیزوفرنی اغلب بیولوژیکی است. دلایل ابتلا به اسکیزوفرنی را می‌توان موارد زیر دانست:
- وراثت، انتقال بیماری از والدین
- ناهنجاری و ساختار غیرطبیعی مغز
- اختلال در کنترل انتقال‌دهنده‌های عصبی مغز
- اختلال در سیستم و سلول‌های عصبی موثر بر رفتار و تفکر
- ابتلا به عفونت‌های حاد ویروسی
- استعمال موادمخدری مانند ماری‌جوانا
- قرارداشتن در معرض برخی از سموم
- تغییرات شدید هورمونی
افرادی که ژن‌های معیوب دارند، با حضور در محیط و شرایط اضطراب‌آور و مصرف موادمخدر امکان دارد به این بیماری مبتلا شوند.
راه تشخیص اسکیزوفرنی چیست؟
برای تشخیص و داشتن اطلاعات دقیق و جزئی درباره اسکیزوفرنی چیست، ارگانیک مایندد مرکز روان‌شناسی و روان‌درمانی مطمئن و معتبری است.
روان‌شناسان و روان‌پزشکان برای تشخیص اسکیزوفرنی در یک فرد، سابقه بیماری، آزمایش خون، عکس مغز و معاینات فیزیکی او را در نظر می‌گیرند، همچنین با مصاحبه‌های خاص و روش‌های ویژه، مرحله و نوع اسکیزوفرنی افراد را تشخیص می‌دهند.
اسکیزوفرنی درمان دارد؟
علائم و شدت اسکیزوفرنی را با دارودرمانی می‌توان کنترل کرد. مصرف داروها به کاهش علائم آن، عودنکردن و برنگشتن بیماری کمک می‌کند. داروها و راهکارهایی که متخصصان برای کنترل اسکیزوفرنی تجویز می‌کنند، عبارت‌اند از:
- داروهای ضد روان‌پریشی
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای تثبیت‌کننده خلق‌وخو
- مشاوره روان‌پزشکی
- بهره‌گیری از انواع درمان روان‌شناختی
در اغلب بیماران مصرف دارو باعث کنترل بیماری میشود، درصورتی‌که داروها اثربخش نباشند، متخصصان انجام الکتروشوک درمانی ((ECT و تحریک عمیق مغز (DBS) را برای بهبود خلق‌وخو، افسردگی و اختلالات دیگر تجویز می‌کنند.
اسکیزوفرنی یک بیماری روانی مزمن است که علائم، مراحل و انواع مختلفی دارد. متخصصان معتقد هستند وراثت دلیل اصلی ابتلا به این بیماری است.
افراد زیادی می‌خواهند بدانند راه درمان اسکیزوفرنی چیست؟ مصرف دارو، داشتن مشاوره‌های روان‌پزشکی و روان‌شناختی تاثیر زیادی در کنترل علائم و شدت این بیماری دارد.