کیست رحمی، زائده‌ای بادکنکی شکل است که در سیستم تولید مثل زنانه به وجود می‌آید. به صورت کلی، کیست‌ها می‌توانند هر جایی از بدن قرار بگیرند، اما آن چه که در زبان عام و مطالب پزشکی به آن «کیست رحم» گفته می‌شود، در واقع زائده‌های روی تخمدان‌هاست. تخمدان‌ها در دو سوی رحم قرار دارند و به آن متصل هستند. در این مطلب، با هم کیست رحمی (یا همان کیست تخمدان) را بررسی میکنیم و علائم آن را می‌شناسیم. اگر در رحم و تخمدان خود دردهای بیدلیل و ناگهانی دارید و به دنبال یافتن علت آن هستید، این مطلب را تا انتها بخوانید.
کیست رحمی چیست؟
کیست‌ها، ساک‌هایی درون تخمدان یا روی سطح آن هستند که اغلب با مایعات پر شدهاند. برای بهتر شناختن کیست روی تخمدان، بهتر است ابتدا جایگاه این عضو را در بدن زنان بشناسیم. زنان در بدن خود دو تخمدان دارند که در اطراف رحم قرار گرفته و به آن متصل هستند. هرکدام از تخمدان‌ها، تقریبا هم‌اندازه با یک باداماند و نقش رشد و پرورش تخمک را به عهده دارند. در چرخه‌های قاعدگی ماهانه و در دوران باروری، هر بار یک تخمک از تخمدان‌ها آزاد می‌شود.
کیست رحمی یک مشکل نسبتا رایج است و اغلب به جز درد، علامت دیگری نشان نمیدهد (گاهی هم کاملا بدون علامت است). این کیست اغلب اوقات بدون درمان خاصی، چند ماه بعد از به وجود آمدن از بین میروند. گاهی اما کیست‌های رحمی میپیچند یا درون تخمدان پاره میشوند و مشکل ایجاد می‌کنند.
علت ایجاد کیست و درد در رحم
کیست رحمی و تخمدانی معمولا در اثر چرخه‌های قاعدگی یا در نتیجه یائسگی به وجود می‌آیند. با این وجود باید نوعِ کیست را هم در نظر گرفت. کیست‌ها یا فانکشنال هستند، یا پاتولوژیک.
علت ایجاد کیست فانکشنال:
کیست رحمی یا تخمدانی فانکشنال، با چرخه قاعدگی ارتباطی مستقیم دارد و در بیشتر زنانی که هنوز یائسه نشدهاند، به وجود می‌آیند. هر ماه، تخمک آزاد شده از لوله‌های فالوپ گذشته و وارد رحم می‌شود. در تخمدان، ساختاری به نام فولیکول تشکیل می‌شود که حاوی یک مایع محافظ است. این مایع بعد از آزاد شدن تخمک درون فضا رها می‌شود. اما گاهی فولیکول تخمکش را آزاد نمی‌کند و درون خودش نگه می‌دارد تا نهایتا جذب شود. در این مواقع، فولیکول متورم شده و کیست به وجود می‌آید. کیست فانکشنال اغلب خوشخیم است، علامت شدیدی ندارد و بعد از چند ماه از بین می‌رود.
علت ایجاد کیست پاتولوژیک:
کیست پاتولوژیک ناشی از رشد غیرعادی درون شکم است، و اغلب ربطی به چرخه قاعدگی پیدا نمی‌کند. این کیست‌ها ممکن است قبل یا بعد از یائسگی به وجود بیایند. وقتی سلولهای درون تخمدان یا دیواره بیرونی به صورت زیاد و غیرعادی رشد کنند، کیست پاتولوژیک به وجود می‌آید و ممکن است آن‌قدر بزرگ شود که جلو جریان خون به تخمدان را بگیرد. این کیست‌ها اغلب سرطانی نمیشوند، و با جراحی به راحتی از روی تخمدان بیرون می‌آیند.
ریسک‌فاکتورهای کیست رحمی:
- مشکلات هورمونی: عدم تعادل هورمون‌ها (از جمله مصرف دارو) می‌تواند احتمال کیست را در تخمدان بالا ببرد.
- بارداری: گاهی فولیکول شکل‌گرفته در تخمدان، در دوران بارداری هم در آن می‌ماند و بزرگ می‌شود.
- اندومتریوز: در بعضی مواقع، بافت ایجاد شده در اندومتریوز به دیواره تخمدان می‌چسبد و کیست میسازد.
- عفونت شدید لگن: اگر عفونت به تخمدان‌ها سرایت پیدا کند، باعث ایجاد کیست خواهد شد.
- سابقه کیست: اگر پیش از این سابقه کیست داشته‌اید، احتمال ابتلایتان در آینده بالاتر خواهد رفت.
علائم کیست رحمی چیست؟
کیست رحمی می‌تواند بدون علامت در بدن ایجاد و بعد از مدتی خودبخود رفع شود. اگر کیست شما کوچک و بدون علامت باشد، معمولا تجربه درد و مشکل نخواهید داشت. اما کیست‌های بزرگ ممکن است باعث بروز چنین علائمی بشوند:
- درد لگنی مکرر (که گاهی قطع می‌شود). این درد ممکن است گزنده و ناگهانی باشد
- درد در قسمت زیر ناف در یک سوی شکم
- فشار و احساس سنگینی در شکم
- نفخ
چه زمانی باید به پزشک متخصص مراجعه کنیم؟
- وقتی که بدون هیچ علامت قبلی دردی ناگهانی و غیر قابل تحمل در لگن یا شکم تان به وجود بیاید.
- درد لگن همراه با تب یا استفراغ باشد.
- علائم شوک مسمومیت مانند احساس سرمای درونی، تنفس نامنظم، ضعف و سرگیجه به وجود بیایند.
راهکارهای پیشگیری و درمان درد و کیست رحم
اولین کاری که زنان باید برای پیشگیری از مشکلات ناشی از کیست رحم انجام بدهند، مراجعه منظم و سالانه به متخصص غدد و متخصص زنان است، تا آزمایشهای لازم را در لگن و رحم انجام بدهند و علائم احتمالی را در مراحل اولیه متوقف کنند.
پیشگیری با دارو:
داروهای هورمونی می‌توانند تخمک‌گذاری را متوقف کرده و در نتیجه جلو ایجاد کیست تخمدان را بگیرند. اما فراموش نکنید که آن‌ها کیست‌های موجود را از بین نخواهند برد.
درمان با جراحی:
کیست‌های بزرگ و غیر فانکشنال، در بدن رشد کرده و ایجاد درد می‌کنند. بعضی از آن‌ها را بدون برداشتن بافت تخمدان، می‌توان با جراحی درمان کرد. اما در بعضی از موارد، لازم است خود تخمدان توسط جراح برداشته شود. این جراحی معمولا خطرناک نیست و با یک برش ساده (بدون باز کردن) انجام می‌شود، مگر اینکه کیست در خطر سرطانی شدن باشد.
درمانکده
بعضی از دردهای لگنی، به ویژه اگر ناگهانی و شدید باشند، ممکن است از علائم کیست به حساب بیایند و بهتر است آن‌ها را جدی بگیرید. با مراجعه به پزشک متخصص، می‌توانید کیست را پیش از بزرگ شدن و آسیب رساندن به بافت تخمدان درمان کنید. در پلتفرم درمانکده، مشخصات و امتیاز پزشکان متخصص تهران، کرج و قزوین در دسترس شماست تا هم نظرات را بخوانید، هم به صورت کاملا آنلاین از آن‌ها نوبت بگیرید. اگر به دنبال پیدا کردن بهترین دکتر زنان در تهران برای چک کردن سلامت رحم خود هستید، یا می‌خواهید ریشه درد لگن تان را پیدا کنید، از درمانکده کمک بگیرید. (منبع: گسترش نیوز)